Kiedy podpisać umowę o pracę, umowę o dzieło lub umowę zlecenie i co powinny zawierać te umowy

Umowa o pracę a stosunek pracy

Umowa o pracę jest potwierdzeniem nawiązania stosunku pracy pomiędzy tobą, a twoim pracownikiem. Stosunek pracy nawiązuje się w terminie określonym w umowie jako dzień rozpoczęcia pracy, a jeśli nie określono tego terminu, to w dniu zawarcia umowy. Pracownik nawiązując stosunek pracy, zobowiązuje się do wykonywania określonej pracy na twoją rzecz, pod twoim kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez ciebie jako pracodawcę. Z kolei ty zobowiązujesz się do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. Jeżeli podpisana umowa spełnia te warunki, ale jest inaczej nazwana (np. jako umowa cywilnoprawna), to jest ona traktowana jak nawiązanie stosunku pracy.

Pamiętaj! Takie działanie (czyli ukrywanie stosunku pracy pod nazwą np. umowy zlecenie czy umowy o dzieło) może zostać uznane za naruszenie prawa pracy. Grozi ci za to grzywna w wysokości od 1000 do 30 000 zł.

Umowa o pracę

Umowami o pracę są umowy:

na okres próbny
na czas określony
na czas nieokreślony

Umowę o pracę zawierasz na piśmie.

Elementy umowy

Umowa o pracę określa strony umowy, rodzaj umowy, datę jej zawarcia oraz warunki pracy i płacy, a w szczególności:

rodzaj pracy
miejsce wykonywania pracy
wynagrodzenie za pracę odpowiadające rodzajowi pracy ze wskazaniem składników wynagrodzenia
wymiar czasu pracy
termin rozpoczęcia pracy

W umowie na czas określony podaj cel jej zawarcia lub uzasadnij, dlaczego zawierasz właśnie taką umowę, jeśli podpisujesz ją:

aby zastąpić pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy
aby wykonać pracę o charakterze dorywczym lub sezonowym
aby wykonać pracę przez okres kadencji
w przypadku, gdy wskażesz obiektywne przyczyny leżące po twojej stronie (kiedy twoja firma ma wykonać konkretną określoną czasowo pracę, np. twoja agencja reklamowa dostaje zlecenie przeprowadzenia rocznej kampanii reklamowej danej firmy, a ty zatrudniasz pracownika właśnie do tego projektu)

Kiedy zawierasz umowę o pracę na czas określony uzasadnioną obiektywnymi okolicznościami leżącymi po twojej stronie, musisz zawiadomić właściwego okręgowego inspektora pracy o zawarciu takiej umowy. Zawiadomienie zawierające przyczyny zawarcia takiej umowy złóż w formie pisemnej lub elektronicznej w ciągu 5 dni roboczych o dnia zawarcia umowy.

Zgłoś zawarcie umowy o pracę na czas określony dłuższy niż 33 miesiące.

Ponadto umowa może zawierać także inne informacje, dotyczące np. czasu, na jaki została zawarta, zakresu obowiązków lub odesłania do regulaminu pracy czy zobowiązania do zachowania tajemnicy zawodowej. Umowę spisz w 2 egzemplarzach - jeden zostaje u ciebie, drugi natomiast daj pracownikowi.

Kiedy podpisać umowę

Umowę o pracę podpiszcie (ty i twój pracownik) najpóźniej w dniu rozpoczęcia pracy przez pracownika. Ewentualnie przed dopuszczeniem go do pracy, możesz przekazać mu na piśmie potwierdzenie ustaleń co do stron umowy, rodzaju umowy oraz jej warunków.

Jeśli nie potwierdzasz na piśmie zawartej z pracownikiem umowy o pracę, to grozi ci grzywna w wysokości od 1000 do 30 000 zł.

Wzór umowy o pracę

Pobierz przykładowy wzór umowy o pracę.

Umowy cywilnoprawne

Umowa zlecenie

Umowa zlecenie powinna być zawarta na piśmie (przepisy nie nakładają takiego obowiązku, ale jest to korzystne nie tylko dla zleceniobiorcy, ale również dla ciebie). W tej umowie przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie, np. wykonania konkretnej rzeczy. Ty – jako dający zlecenie – możesz je wypowiedzieć w każdym czasie. Powinieneś jednak zwrócić przyjmującemu zlecenie wydatki, które ten poniósł, by je wykonać. W przypadku odpłatnego zlecenia musisz wypłacić przyjmującemu zlecenie część wynagrodzenia odpowiadającą jego dotychczasowym czynnościom. Jeżeli wypowiadasz zlecenie bez ważnego powodu, napraw także szkodę. Umowa zlecenie powinna zawierać:

strony umowy
przedmiot zlecenia (w miarę możliwości powinien być określony bardzo dokładnie)
zakres współpracy
czas trwania lub termin wykonania
datę i miejsce sporządzenia lub podpisania
wynagrodzenie (umowa zlecenie może być umową nieodpłatną, ale są to rzadkie przypadki; zapis o nieodpłatności powinien być ujęty w umowie)
informacje o kosztach i stronie, która je pokrywa
zobowiązania zleceniobiorcy
podpisy stron

Umowa o dzieło

Umowa o dzieło powinna być zawarta na piśmie (przepisy nie nakładają takiego obowiązku, ale jest to korzystne nie tylko dla zleceniobiorcy, ale również dla ciebie). Przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania określonego dzieła, a ty – jako zamawiający – zobowiązujesz się do zapłaty wynagrodzenia. Dopóki dzieło nie zostało ukończone, możesz w każdej chwili odstąpić od umowy płacąc zleceniobiorcy umówione wynagrodzenie. W takim wypadku możesz odliczyć to, co przyjmujący zamówienie zaoszczędził z powodu niewykonania dzieła. Wynagrodzenie zapłać przyjmującemu zamówienie w chwili oddania dzieła, chyba że w umowie ustaliliście inaczej. Jeżeli dzieło ma być oddawane częściami, a wynagrodzenie zostało obliczone za każdą część z osobna, wypłać je z chwilą spełnienia każdego ze świadczeń częściowych. Umowa o dzieło powinna zawierać:

strony umowy
dokładny opis zamawianego dzieła
zakres współpracy
datę i miejsce sporządzenia umowy
wysokość wynagrodzenia oraz termin, a także sposób zapłaty
informację o tym, kto dostarcza materiały i kto ponosi ich koszt
podpisy stron

Inne umowy

Umowa o pracę nakładczą

Umowa o pracę nakładczą powinna być zawarta na piśmie, z określeniem rodzaju umowy i jej podstawowych warunków, a w szczególności rodzaju pracy i terminu jej rozpoczęcia oraz zasad wynagradzania.

W umowie określcie (ty i chałupnik) minimalną miesięczną ilość pracy, którą chałupnik musi wykonać (dostaje on pieniądze za osiągnięcie określonych wyników), w wymiarze zapewniającym co najmniej 50% najniższego wynagrodzenia.
Jeśli praca nakładcza jest dla wykonawcy jedynym lub głównym źródłem utrzymania, to powinniście tak ustalić ilość pracy, aby jej wykonanie zapewniało mu wynagrodzenie nie mniejsze niż płaca minimalna*.
Wykonawcy przysługuje wynagrodzenie za wykonaną pracę obliczone według stawek jednostkowych. Gdy jest to uzasadnione rodzajem pracy możesz zastosować inną odpowiednią formę wynagrodzenia za tę pracę, ustaloną w umowie lub w obowiązujących w twojej firmie zasadach wynagradzania wykonawców.
Chałupnikom przysługuje płatny urlop wypoczynkowy oraz wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy, a kobietom urlop macierzyński.

* Minimalne wynagrodzenie w 2020 r. wynosi 2600 zł brutto.

Pamiętaj! Jeżeli świadectwo pracy, które przedstawił ci pracownik, zawiera wzmiankę o zajęciu wynagrodzenia za pracę, zawiadom o zatrudnieniu takiego pracownika:

komornika prowadzącego postępowanie egzekucyjne
pracodawcę, który wydał świadectwo