Obowiązkowe badania lekarskie nowozatrudnionych pracowników

Skierowanie pracownika na wstępne badania lekarskie

Zgodnie z przepisami Kodeksu pracy nie możesz dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku. Orzeczenie jest także wymagane w przypadku, gdy przenosisz pracownika (również młodocianego) na stanowiska pracy, na których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe. Badania lekarskie wykonuje się na twój koszt i w miarę możliwości w godzinach pracy (pracownikowi należy się za ten okres wynagrodzenie). Skierowanie na badania lekarskie przygotuj w 2 egzemplarzach. Jeden wydaj pracownikowi, którego kierujesz na badania. Drugi zostaje u ciebie w aktach pracownika. Skierowanie powinno:

określać rodzaj badania profilaktycznego, jakie ma być wykonane
określać stanowisko pracy, na którym osoba ta ma być zatrudniona; możesz wskazać w skierowaniu dwa lub więcej stanowisk pracy, w kolejności odpowiadającej potrzebom twojego zakładu
zawierać opis warunków pracy. W opisie tym należy umieścić informacje o występowaniu na stanowisku lub stanowiskach pracy czynników niebezpiecznych, szkodliwych dla zdrowia lub czynników uciążliwych i innych wynikających ze sposobu wykonywania pracy. Ponadto trzeba podać ich wielkości narażenia oraz aktualne wyniki badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia, wykonanych na tych stanowiskach

Wstępnych badań lekarskich nie muszą przechodzić osoby:

przyjmowane ponownie do pracy u tego samego pracodawcy na to samo stanowisko lub na stanowisko o takich samych warunkach pracy w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniego stosunku pracy z tym pracodawcą
przyjmowane do pracy u innego pracodawcy na dane stanowisko w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniego stosunku pracy. Muszą one przedstawić pracodawcy aktualne orzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie. Ty, jako pracodawca powinieneś potwierdzić, że warunki te odpowiadają warunkom występującym na danym stanowisku pracy. Nie dotyczy to osób przyjmowanych do wykonywania prac szczególnie niebezpiecznych. W takim przypadku pracownik musi przedstawić pracodawcy zarówno orzeczenie lekarskie, jak i skierowanie na badania lekarskie, w oparciu o które wykonano badania i wydano orzeczenie (zgodnie z art. 229 § 4 Kodeksu pracy). Jeżeli przyjmujesz do pracy pracownika, który pozostaje jednocześnie w stosunku pracy z innym pracodawcą, to obowiązują te same zasady.

Wstępne badanie lekarskie pracownika

Lekarz przeprowadzający badanie wstępne może poszerzyć jego zakres o dodatkowe specjalistyczne badania konsultacyjne oraz badania dodatkowe, jeżeli stwierdzi, że jest to niezbędne dla prawidłowej oceny stanu zdrowia osoby przyjmowanej do pracy. Badanie wstępne kończy się orzeczeniem lekarskim stwierdzającym, że w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie:

brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku
istnieją przeciwwskazania do pracy na określonym stanowisku

Orzeczenie lekarskie dostaje badana osoba i ty jako pracodawca.

Ty lub twój pracownik możecie w terminie 7 dni od dnia otrzymania orzeczenia odwołać się od niego. Odwołanie wraz z jego uzasadnieniem złóż pisemnie w terminie 7 dni od dnia otrzymania orzeczenia lekarskiego, za pośrednictwem lekarza, który wydał to orzeczenie. Lekarz, za pośrednictwem którego jest składane odwołanie, w terminie 7 dni od dnia jego otrzymania, przekazuje je wraz z dokumentacją stanowiącą podstawę wydanego orzeczenia lekarskiego do właściwego podmiotu. Podmiotami tymi są:

wojewódzkie ośrodki medycyny pracy właściwe ze względu na miejsce świadczenia pracy lub siedzibę jednostki organizacyjnej, w której jest zatrudniony pracownik
instytuty badawcze w dziedzinie medycyny pracy lub Uniwersyteckie Centrum Medycyny Morskiej i Tropikalnej w Gdyni, jeżeli odwołanie dotyczy orzeczenia lekarskiego wydanego przez lekarza zatrudnionego w wojewódzkim ośrodku medycyny pracy
Centrum Naukowe Medycyny Kolejowej, jeżeli odwołanie dotyczy orzeczenia lekarskiego wydanego przez Kolejowy Zakład Medycyny Pracy
podmioty lecznicze utworzone i wyznaczone przez Ministra Obrony Narodowej

Ponowne badanie przeprowadza jeden z tych podmiotów w terminie 14 dni od dnia otrzymania odwołania. Orzeczenie lekarskie wydane w trybie odwołania jest ostateczne.

Wzór skierowania na obowiązkowe badania lekarskie oraz wzory orzeczeń lekarskich znajdziesz na stronach internetowych Ministerstwa Zdrowia.

Badania sanitarno-epidemiologiczne

Osoby podejmujące lub wykonujące prace, przy których istnieje możliwość przeniesienia zakażenia lub choroby zakaźnej na inne osoby (np. praca w gastronomii czy jako hostessa reklamująca produkty spożywcze), muszą obowiązkowo przejść badania sanitarno-epidemiologiczne. Na badania te kierujesz ty jako pracodawca albo zlecający wykonanie prac. Ty ponosisz koszty badań sanitarno-epidemiologicznych twoich pracowników. Badania laboratoryjne u osób podlegających obowiązkowym badaniom sanitarno-epidemiologicznym przeprowadzają akredytowane laboratoria:

Państwowej Inspekcji Sanitarnej, Państwowej Inspekcji Sanitarnej Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, Wojskowej Inspekcji Sanitarnej lub inne laboratoria, na podstawie umów zawieranych z tymi organami
jednostek właściwych w zakresie chorób płuc i gruźlicy – w przypadku badań w kierunku gruźlicy, na podstawie umów zawieranych z właściwymi miejscowo organami

Wyniki badań przekazywane są w formie orzeczenia lekarskiego osobie badanej i tobie jako pracodawcy (albo zlecającemu wykonanie prac). Orzeczenie stwierdza o:

zdolności do wykonywania prac, przy wykonywaniu których istnieje możliwość przeniesienia zakażenia lub choroby zakaźnej na inne osoby
czasowych lub trwałych przeciwwskazaniach do wykonywania prac, przy wykonywaniu których istnieje możliwość przeniesienia zakażenia lub choroby zakaźnej na inne osoby

Osoby posiadające czasowe lub trwałe przeciwwskazania do wykonywania prac, przy wykonywaniu których istnieje możliwość przeniesienia zakażenia lub choroby zakaźnej na inne osoby, nie mogą wykonywać tych prac. Ty jako pracodawca lub zlecający wykonanie prac masz obowiązek – z zachowaniem poufności – niezwłocznie odsunąć pracownika lub wykonującego prace od wykonywania tych prac.

Badanie sanitarno-epidemiologiczne – badanie, w którego skład wchodzą badanie lekarskie, badania laboratoryjne oraz dodatkowe badania i konsultacje specjalistyczne. Wykonuje się je w ramach nadzoru epidemiologicznego, w celu wykrycia biologicznych czynników chorobotwórczych lub potwierdzenia rozpoznania choroby zakaźnej.

Badania lekarskie dla osób zatrudnionych na podstawie umów cywilnoprawnych (umowa o dzieło lub umowa zlecenie)

Przepisy nie nakazują jednoznacznie, że musisz skierować osobę zatrudnianą na podstawie umowy o dzieło lub umowy zlecenie na obowiązkowe badania lekarskie.

Zgodnie z informacjami zawartymi na stronach internetowych Państwowej Inspekcji Pracy, jeśli zatrudniasz osobę na podstawie umowy cywilnoprawnej, możesz wymagać od tej osoby poddania się badaniu lekarskiemu. Jest to uzasadnione zwłaszcza wtedy, gdy rodzaj pracy, jej warunki i związany z nimi stopień zagrożeń jest znaczny, np. praca na wysokości. W tym przypadku wskazane jest, aby osoby zatrudnione na podstawie umów cywilnoprawnych były odpowiedniego stanu zdrowia.

Uwaga

Zgodnie z art. 304 § 1 Kodeksu pracy jako pracodawca powinieneś zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy, o których mowa w art. 207 § 2, osobom fizycznym wykonującym pracę na innej podstawie niż stosunek pracy w zakładzie pracy lub w miejscu wyznaczonym przez ciebie, a także osobom prowadzącym w zakładzie pracy lub w miejscu wyznaczonym przez ciebie na własny rachunek działalność gospodarczą. Obowiązek zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy realizujesz właśnie poprzez skierowanie pracownika na badania lekarskie przed dopuszczeniem go do pracy.