Spółki osobowe i cywilna
Spółki osobowe (poza spółkami komandytowo-akcyjnymi) i spółki cywilne nie są podatnikami podatku dochodowego (w tym zakresie są one podmiotami neutralnymi). Podatnikami podatku dochodowego są zaś bezpośrednio ich wspólnicy, a opodatkowaniu podlegają udziały tych wspólników w spółkach.
Zasady ustalania dochodu wspólników spółek osobowych z tytułu udziału w zysku osiągniętym poprzez spółkę osobową normują odpowiednie przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.
Przychody z udziału w spółce niebędącej osobą prawną u każdego podatnika określa się proporcjonalnie do jego prawa w udziale w zysku oraz w zależności od sposobu rozliczania przychodów przez danego podatnika (wspólnika):
- łączy się z jego pozostałymi przychodami ze źródeł, z których dochód podlega opodatkowaniu według skali podatkowej
- opodatkowuje się zgodnie według 19% stawki liniowej.
W przypadku braku umownego podziału przyjmuje się, że prawa do udziału w zysku są równe dla wszystkich wspólników.
Przychód z udziału w spółce jest obecnie określany od razu u wspólnika, zaś wielkości niezbędne do jego ustalenia są dzielone proporcjonalnie pomiędzy wspólników. Należy przy tym zauważyć, że księgi rachunkowe albo podatkowe księgi przychodów i rozchodów są prowadzone dla spółki. Niemniej ujęte w nich oraz prawidłowo zaewidencjonowane dane pozwalają przypisać wspólnikom ich zyski oraz wydatki.
W konsekwencji wstępnie, na poziomie spółki, są ustalane przychody, koszty, wydatki niestanowiące kosztów podatkowych, natomiast określenie dochodu, a więc przychodu pomniejszonego o wspomniane koszty i wydatki, następuje już na poziomie wspólników. Wskazane wartości stanowią podstawę obliczania zaliczek na podatek dochodowy i powinny zostać wykazane odpowiednio w zeznaniu rocznym wspólnika (w zależności od formy prawnej) tj w deklaracji PIT 28, PIT 36, PIT 36L i CIT-8.
Przykład
Pani X, Pan Y oraz Pan Z zawarli umowę spółki jawnej. Zgodnie z treścią umowy spółki udziały w zysku poszczególnych wspólników przedstawiały się w następujący sposób: X -50%, Y - 20%, Z - 30%. Wszyscy wspólnicy rozliczają podatek dochodowy wg. skali podatkowej. Przychód spółki wyniósł 1000 jednostek, koszty uzyskania tego przychodu wynikające z ksiąg spółki wyniosły 500 jednostek. W rezultacie X należy przypisać 50% przychodu (tj. 500j) oraz taki sam odsetek kosztów (tj. 250j). U pozostałych wspólników sytuacja będzie wyglądać analogicznie : Y - przychód 200j, koszt 100j, z kolei Z - przychód 300j, koszt 150j.
Jednocześnie podkreślić trzeba, że poza spółkami cywilnymi, dochody wspólników będących osobami fizycznymi, którzy nie prowadzą działalności gospodarczej są traktowane na gruncie podatku dochodowego jako przychody pochodzące z wykorzystywania rzeczy oraz wartości niematerialnych i prawnych i jako takie podlegają rozliczeniu na ogólnych zasadach w PIT.
Spółka komandytowo-akcyjna
Spółki komandytowo-akcyjne od 1 stycznia 2014 r. mimo ich zaliczania do spółek osobowych zyskały status podatnika podatku dochodowego od osób prawnych. Oznacza to, że spółka komandytowo-akcyjna w zakresie podatku dochodowego mają podobny status jak spółki kapitałowe - akcyjne i z ograniczoną odpowiedzialnością. Musi bowiem opłacać zaliczki na podatek dochodowy i składać zeznania roczne, jednocześnie jej zysk jest opodatkowany dwustopniowo- pierwszy raz na poziomie samej spółki (19% CIT od wyniku podatkowego), drugi raz na poziomie wspólnika (19% podatek od dywidend od wartości wypłaconego wyniku finansowego). W rezultacie efektywna stopa opodatkowania z punktu widzenia wspólnika wyniesie 34,39 %.
Opodatkowanie komplementariusza
Inaczej kształtować się będzie opodatkowanie komplementariusza. Będzie on miał prawo do pomniejszenia należnego podatku od dywidend o wartość należnego CIT od dochodu spółki przypadającego proporcjonalnie na jego udział (kwota odliczenia nie może przekroczyć wartości podatku od dywidend). W konsekwencji rzeczywiste opodatkowanie komplementariusza oscylować będzie nadal w okolicach 19%.
Podstawa prawna:
- Art 6 ust. 1 ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne
- Art. 1 ust. 3 pkt 1; art. 22 ust 1a-e ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych