Ubezpieczenia osób wykonujących pracę na podstawie umowy zlecenia zawartej z innym podmiotem niż pracodawca i nie wykonywanej na rzecz pracodawcy
Osoby wykonujące umowę-zlecenie, umowę agencyjną lub inną umowę o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia zawartą z innym podmiotem niż pracodawca i nie na rzecz pracodawcy podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Taki skutek rodzi każda tego rodzaju umowa, bez względu na okres, na jaki została zawarta.
Umowa-zlecenie rodzi również obowiązek ubezpieczenia wypadkowego. Natomiast ubezpieczeniu chorobowemu zleceniobiorcy i osoby z nimi współpracujące podlegają na zasadzie dobrowolności.
Nie podlegają ubezpieczeniom społecznym osoby wykonujące pracę na podstawie umowy- zlecenia, jeżeli osoby te są uczniami gimnazjów, szkół ponadgimnazjalnych, szkół ponadpodstawowych lub studentami – do ukończenia 26 lat.
W terminie 7 dni od dnia rozpoczęcia wykonywania umowy-zlecenia zleceniobiorca powinien być zgłoszony do ubezpieczeń społecznych. Czynności tej powinien dokonać zleceniodawca, który jest płatnikiem składek na ubezpieczenia zleceniobiorcy.
Uwaga
Umowa o dzieło zawarta z innym podmiotem niż pracodawca, a także jeśli praca w ramach tej umowy nie jest wykonywana na rzecz pracodawcy, nie rodzi obowiązku ubezpieczeń społecznych. Również wykonywanie kolejnych umów zlecenie nie podlega ubezpieczeniu, jeżeli składki na ubezpieczenie są odprowadzone od wcześniejszej lub wybranej umowy. Od 2016r.ulega to zmianie, a mianowicie w/w zwolnienie będzie obowiązywało gdy podstawa wymiaru składek dla pierwszej umowy nie będzie niższa niż 2250 zł. (minimalna płaca). W sytuacji gdy warunek ten nie będzie spełniony, oskładkowaniu będą podlegały kolejne umowy zlecenia do momentu przekroczenia w/w progu.
Umowa-zlecenie zawarta z własnym pracodawcą lub wykonywana na rzecz pracodawcy
W myśl art. 8 ust. 1 i 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych – za pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy, a także osobę wykonującą pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy-zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy.
Zatem, jeżeli pracownik wykonuje dodatkowo umowę-zlecenie zawartą z własnym pracodawcą, to z tytułu wykonywania tej umowy podlega ubezpieczeniom społecznym na takich samych zasadach jak w przypadku umowy o pracę, tj. obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu.
Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne dla tej osoby stanowi łączny przychód, uzyskiwany z umowy o pracę oraz z umowy-zlecenia.
Pracodawca z tytułu zawartej umowy zlecenia nie zgłasza zleceniobiorcy do ubezpieczeń, a uzyskany przychód z tej umowy wykazuje, wraz z przychodem ze stosunku pracy, w imiennym raporcie miesięcznym składanym za pracownika.
Analogiczne zasady przyjmuje się również wobec osób, które w ramach umowy zlecenia zawartej z innym podmiotem niż własny pracodawca wykonują pracę na rzecz swojego pracodawcy. Przychód uzyskany z tej umowy należy wykazać wraz z przychodem ze stosunku pracy, w imiennym raporcie miesięcznym składanym za pracownika przez pracodawcę. Natomiast zleceniodawca nie zgłasza takiego zleceniobiorcy do ubezpieczeń.
Należy pamiętać, iż art. 8 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nie ma zastosowania do pracowników przebywających na urlopie macierzyńskim, wychowawczym lub bezpłatnym.
Jeżeli więc pracodawca zatrudni na podstawie umowy-zlecenia własnego pracownika przebywającego na urlopie macierzyńskim, wychowawczym czy bezpłatnym, to z tytułu wykonywania pracy na podstawie umowy-zlecenia podlega on ubezpieczeniom na zasadach przewidzianych dla zleceniobiorców.
Umowa-zlecenie z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą
Osoba wykonująca pracę na podstawie umowy-zlecenia i jednocześnie prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą – na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych – podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu działalności gospodarczej, jeżeli podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu umowy-zlecenia jest niższa od obowiązującej tę osobę najniższej podstawy wymiaru składek dla osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą. Osoba ta może wówczas dobrowolnie, na swój wniosek, być objęta ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi również z tytułu wykonywania pracy na podstawie umowy-zlecenia.
W pozostałych sytuacjach (tj. gdy podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu umowy-zlecenia jest równa lub wyższa od obowiązującej tę osobę najniższej podstawy wymiaru składek dla osób prowadzących pozarolniczą działalność) tytułem do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych jest tytuł, który powstał wcześniej. W takich przypadkach osoba ta może dobrowolnie, na swój wniosek, być objęta ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi także z drugiego tytułu lub zmienić tytuł ubezpieczeń.