Składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne

Pełen zakres świadczeń dokonywanych na rzecz ZUS obejmuje:

składki z tytułu ubezpieczeń społecznych,
składki z tytułu ubezpieczenia zdrowotnego,
składki na Fundusz Pracy,
składki na Gwarantowany Fundusz Świadczeń Pracowniczych,
składki na Fundusz Emerytur Pomostowych.

Ubezpieczenia społeczne

Ubezpieczenia społeczne w Polsce obejmują:

ubezpieczenie emerytalne,
ubezpieczenia rentowe,
ubezpieczenie w razie choroby i macierzyństwa, zwane ubezpieczeniem chorobowym,
ubezpieczenie z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, tzw. ubezpieczenie wypadkowe.

Obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Polski są m.in.:

pracownikami,
osobami wykonującymi pracę nakładczą (potocznie zwaną chałupnictwem),
osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy-zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia oraz osobami z nimi współpracującymi,
osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osobami z nimi współpracującymi.

W świetle powyższego osoba prowadząca działalność (przedsiębiorca) podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu, od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej do dnia zaprzestania jej wykonywania (z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności zostało zawieszone). Ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolne. Osoba prowadząca działalność gospodarczą (przedsiębiorca) staje się też płatnikiem składek na w/w ubezpieczenia społecznego w stosunku do zatrudnionych pracowników oraz osób świadczących na jej rzecz pracę w ramach umowy zlecenia lub umowy agencyjnej, przy czym cechą tej ostatniej jest to ,że przyjmujący zlecenie „agent” zobowiązuje się do stałego pośredniczenia przy zawieraniu z klientami na rzecz dającego zlecenie „zleceniodawcy", a zleceniodawca zobowiązuje się do zapłaty umówionego wynagrodzenia prowizji.

Również wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólnicy spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności. Ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolne.

Wysokość i zasady ustalania składek znajdziesz w artykule Opłacanie składek ZUS na ogólnych zasadach i na stronie ZUS.

Potrącona lub zapłacona składka na ubezpieczenie społeczne pomniejsza podstawę opodatkowania dochodu.

Ubezpieczenie zdrowotne

Obowiązkowo ubezpieczeniu zdrowotnemu podlegają osoby, które są m.in.:

pracownikami w rozumieniu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych,
rolnikami lub ich domownikami w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników (w zakresie obsługi zgłoszeń oraz poboru składek na ubezpieczenie zdrowotne tych osób właściwa jest Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego),
osobami prowadzącymi działalność pozarolniczą lub osobami z nimi współpracującymi, z wyłączeniem osób, które zawiesiły wykonywanie działalności gospodarczej,
osobami wykonującymi pracę nakładczą ( potocznie utożsamianą z chałupnictwem),
osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy-zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego stosuje się przepisy dotyczące zlecenia lub osobami z nimi współpracującymi.

Podmioty prowadzące działalność gospodarczą są zatem obligatoryjnie objęte system ubezpieczenia zdrowotnego zarówno jako osoby wykonujące działalność, ale także jako podmioty zatrudniające inne osoby czy to w ramach stosunku pracy lub na podstawie umowy agencyjnej albo zlecenia. Ubezpieczenie to jest wymagane od każdego z tych rodzajów pracy nawet, gdy praca ta jest świadczona w zbiegu z innymi tytułami do ubezpieczenia zdrowotnego.

Wysokość składek została podana w artykule pt. Opłacanie składek ZUS na ogólnych zasadach i na stronie ZUS.

Pobrane lub opłacone składki na ubezpieczenie zdrowotne podlegają odliczeniu od podatku dochodowego.

Fundusz Pracy

Fundusz Pracy (FP) jest państwowym funduszem celowym.
Obowiązkową składkę na Fundusz Pracy opłacają wyłącznie pracodawcy za osoby:

pozostające w stosunku pracy lub stosunku służbowym,
wykonujące pracę na podstawie umowy o pracę nakładczą (potocznie zwaną chałupnictwem),
wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług do której zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego stosuje się przepisy dotyczące zlecenia (z wyłączeniem osób świadczących pracę na podstawie umowy uaktywniającej, o której mowa w ustawie z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3.),
współpracujące z osobą prowadzącą działalność gospodarczą.

Jeżeli dana osoba podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z więcej niż jednego tytułu, to obowiązek opłacania składek na FP powstaje z każdego z tych tytułów, jeżeli łączna kwota stanowiąca podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe wyniesie co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę. We wskazanej sytuacji ubezpieczony składa stosowne oświadczenie każdemu pracodawcy.

Wysokość składki na Fundusz Pracy określa ustawa budżetowa. Aktualnie składka wynosi 2,45% podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. Składki te pracodawca opłaca za okres trwania obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych, w trybie i na zasadach przewidzianych dla składek na ubezpieczenie społeczne.
Poboru składek dokonuje Zakład Ubezpieczeń Społecznych na wyodrębniony rachunek bankowy prowadzony dla składek na Fundusz Pracy oraz Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i przekazuje na rachunek bankowy dysponenta Funduszu Pracy, którym jest minister właściwy do spraw pracy. Stąd też składki na FP i FGŚP przedsiębiorca uiszcza na jeden rachunek bankowy w ZUS.

Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych

Zasady i tryb opłacania składek na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.

Do opłacania składek na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za pracowników zobowiązani są m.in.:

przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą wyłącznie na terytorium RP,
przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą również na terytorium innych państw członkowskich UE lub Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - strony umowy o EOG w odniesieniu do działalności prowadzonej na terytorium RP.

Dla celów ustalania obowiązku opłacania składek na FGŚP pracownikiem jest osoba pozostająca z pracodawcą w stosunku pracy lub zatrudniona na podstawie umowy o pracę nakładczą albo wykonująca pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia – jeżeli z tego tytułu podlega obowiązkowi ubezpieczeń emerytalnego i rentowych, z wyjątkiem małżonka pracodawcy, jego dzieci własnych, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobionych, rodziców, macochy, ojczyma, oraz osób przysposabiających, a także rodzeństwa, wnuków, dziadków, zięciów i synowych, bratowych, szwagierek i szwagrów oraz osób wykonujących pracę zarobkową w gospodarstwie domowym.

Wysokość stopy procentowej składki na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych określa ustawa budżetowa. Wynosi 0,10% podstawy wymiaru i jest w całości finansowana ze środków płatnika składek.Podstawę wymiaru składki na FGŚP stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe bez stosowania ograniczenia podstawy do kwoty 30-krotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.

Zwolnienia z obowiązku opłacania składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych

Składek na FP i FGŚP nie opłaca się za:

osoby, które osiągnęły wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn,
pracowników powracających z urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego lub urlopu wychowawczego w okresie 36 miesięcy, począwszy od pierwszego miesiąca po powrocie z takiego urlopu,
pracowników, którzy ukończyli 50. rok życia i w okresie 30 dni przed zatrudnieniem pozostawali w ewidencji bezrobotnych powiatowego urzędu pracy (zwolnienie przysługuje przez okres 12 miesięcy począwszy od pierwszego dnia miesiąca po zawarciu umowy o pracę),
skierowanych zatrudnionych bezrobotnych, którzy nie ukończyli 30. roku życia – przez okres 12 miesięcy począwszy od pierwszego miesiąca po zawarciu umowy o pracę (zwolnienie obowiązuje od 27 maja 2014 r.).

Fundusz Emerytur Pomostowych

Składki na ten fundusz obciążają wyłącznie pracodawców.
Składki te należy opłacać przede wszystkim za pracownika, który spełnia łącznie następujące warunki:
1) urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r.,
2) wykonuje prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, których wykaz zawarty jest w załączniku nr 1 i 2 do ustawy z 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych.

Składka na Fundusz Emerytur Pomostowych wynosi 1,5% podstawy wymiaru składek. Składka ta w całości jest finansowana ze środków pracodawcy, co oznacza, że z przychodu pracownika nie są potrącane z tego tytułu żadne kwoty.

Osoby prowadzące pozarolniczą działalność ubezpieczone z tytułu działalności twórczej lub artystycznej tancerzy zawodowych, wykonujące po dniu wejścia w życie ustawy prace związane z bardzo ciężkim wysiłkiem fizycznym, zobowiązane są samodzielnie opłacać należną za siebie składkę na FEP.

Na stronie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych znajdziesz szczegółowy poradnik na temat podlegania oraz rozliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy oraz Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.

Uwaga

Wszystkie wymienione składki wpłacaj jednym przelewem – na jeden rachunek składkowy wskazany przez ZUS. Przeczytaj więcej o zasadach opłacania składek ZUS.