Serwis informacyjno-usługowy dla przedsiębiorcy

Zasady ogólne amortyzacji środków trwałych

Amortyzacja nie obejmuje całego posiadanego przez podatnika majątku. Amortyzacji podlegają składniki stanowiące własność lub współwłasność podatnika, nabyte lub wytworzone we własnym zakresie (np.zbudowana hala). Amortyzacja dotyczy też środków użytkowanych w ramach leasingu finansowego.  Amortyzacją mogą być objęte jedynie składniki zdatne do użytku. Środków trwałych, które nie mogą spełniać swojej roli – nie można rozliczać poprzez odpisy. Nadto amortyzacji podlegają wyłącznie składniki kompletne. Oznacza to, że nie można rozliczać w kosztach wydatków na wytworzenie środka trwałego przed dniem jego ukończenia i wydaniem do używania.

Metody amortyzacji

Przedsiębiorcy sami dokonują wyboru jednej z metod amortyzacji dla poszczególnych środków trwałych przed rozpoczęciem ich amortyzacji; Wybraną metodę stosuje się do pełnego zamortyzowania danego środka trwałego. Z powyższego wyłączony jest:

  • tabor transportu morskiego w budowie oraz
  • środki trwałe i wartości niematerialne i prawne otrzymywane do odpłatnego korzystania, zgodnie z umowami zawartymi na podstawie przepisów o komercjalizacji i prywatyzacji

- jeżeli ustalono w nich szczególne reguły stosowania odpisów.

Najczęściej stosowane są metody: liniowa i degresywna.

Metoda liniowa

Jest podstawową metodą amortyzacji. Polega na równomiernym rozłożeniu odpisów amortyzacyjnych obciążających koszty firmy w każdym roku w tej samej wysokości. Odpisy amortyzacyjne są równe – przez cały okres amortyzowania środka trwałego stosowana jest taka sama stawka amortyzacyjna. Przy tej metodzie podstawą naliczania odpisów amortyzacyjnych jest w każdym roku obrotowym (i podatkowym) wartość początkowa środka trwałego.
Stawki amortyzacyjne znajdują się  w Wykazie rocznych stawek amortyzacyjnych, stanowiących załączniki do ustaw o podatku dochodowym od osób prawnym  i ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Więcej na ten temat w artykule  pt. "Przykład amortyzacji liniowej".

Metoda degresywna

Przy stosowaniu metody degresywnej, w pierwszych latach odpisy amortyzacyjne są wyższe . Stawki amortyzacyjne znajdujące się wykazie są wówczas mnożone przez  współczynnik nie wyższy niż 2,0 lub 3.0 w przypadku ich użytkowania  środków w gminach o szczególnym zagrożeniu wysokim bezrobociem strukturalnym albo w gminie zagrożonej recesją i degradacją społeczną.
Odpisy maleją, aż do zrównania się odpisów obliczanych metodą degresywną z odpisami, które byłyby liczone metodą liniową. W kolejnych latach  roczna kwota amortyzacji jest liczona przy zastosowaniu metody liniowej, Metodę degresywną stosować  można wyłącznie dla środków trwałych z grup 3–6 i 8 Klasyfikacji Środków Trwałych (KŚT) oraz środków transportu, z wyjątkiem samochodów osobowych. W przypadku metody degresywnej podstawą, od której nalicza się odpisy amortyzacyjne, jest wartość netto środka trwałego, która z każdym rocznym odpisem jest coraz niższa. Szersze omówienie zasad w artykule pt.  "Przykład amortyzacji degresywnej".
Przepisy przewidują  też inne metody: 

  • podwyższonych stawek przy użyciu współczynników;
  • stawek indywidualnie ustalonych;
  • jednorazowego odpisu.

Metoda podwyższonych współczynników polega na tym, że przy amortyzacji liczonej metodą liniową podwyższa się stawkę podstawową. Stawkę tę podwyższyć można jedynie w przypadku amortyzacji ściśle określonych  środków trwałych. (niektórych :budynków, maszyn i urządzeń oraz samochodów osobowych)

W przypadku ulepszonych lub używanych budynków lub  maszyn i urządzeń  prawo dopuszcza  możliwość  stosowania indywidualnych stawek amortyzacyjnych. Ustalone przez przedsiębiorcę indywidualne stawki amortyzacyjne dla  w/w środków są wynikiem przewidywanego przez niego okresu ich używania, przy czym minimalne okres amortyzowania  dla  poszczególnych grup środków trwałych zostały  określone w przepisach prawa (art. 16 j ustawy o PDOP oraz art. 22 j ustawy o PDOF).

Od 2007 r. wprowadzone została  możliwość dokonywania jednorazowego odpisu amortyzacyjnego. Dotyczy ona tzw. małych podatników* oraz podatników, którzy w danym roku rozpoczną prowadzenie działalności. Mali podatnicy mogą stosować metodę jednorazowej amortyzacji w każdym roku podatkowym, w którym  spełniają  kryteria małego podatnika, a podatnicy rozpoczynający działalność tylko w roku podatkowym, w którym rozpoczęli działalność.

Jednorazowa amortyzacja obejmuje środki trwałe – zarówno nowe, jak i używane – zaliczone do grupy 3–8 Klasyfikacji Środków Trwałych, z wyłączeniem samochodów osobowych. Ten sposób amortyzacji  ma ograniczenie kwotowe a jego limit nie może  przekroczyć w roku podatkowym równowartości kwoty 50 000 euro.

Uwaga! Gdy wartość początkowa środków trwałych albo wartości niematerialnej i prawnych nie przekracza 10.000,00 zł, przedsiębiorca może dokonać jednorazowo odpisu zakupu w koszty działalności w miesiącu oddania towarów do używania. Jest to jednak jego prawo, nie obowiązek, co oznacza, że może także amortyzować takie towary według jednej z opisanych metod – rozkładając koszty w czasie. Towarów, które nie podlegają amortyzacji,  nie wpisuje się do ewidencji środków trwałych.

Okres  rozpoczęcia i zakończenia amortyzacji

Dla celów bilansowych rozpoczęcie amortyzacji następuje nie wcześniej niż po przyjęciu środka trwałego do używania Inny moment rozpoczęcia dokonywania odpisów amortyzacyjnych został określony w przepisach obu ustaw o podatku dochodowym.  Na gruncie podatkowym bowiem odpisów amortyzacyjnych dokonuje się począwszy od pierwszego miesiąca następującego po miesiącu, w którym środek trwały wprowadzono do ewidencji. W praktyce najczęściej spotykanym rozwiązaniem jest rozpoczęcie amortyzowania środków trwałych dla celów bilansowych w momencie wynikającym z ustaw podatkowych, czyli od miesiąca następującego po ich przekazaniu do używania i wpisaniu do ewidencji.
W razie braku ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych dokonywane odpisy amortyzacyjne nie stanowią kosztów uzyskania przychodów.
Moment zakończenia dokonywania odpisów amortyzacyjnych według prawa bilansowego oraz podatkowego jest taki sam. Ma to miejsce z chwilą zrównania wartości odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych z wartością początkową środka trwałego lub w razie:

  • przeznaczenia środka trwałego do likwidacji,
  • jego sprzedaży,
  •  stwierdzenia jego niedoboru.

Termin dokonywania odpisów amortyzacyjnych

Odpisów amortyzacyjnych dokonywać można równomiernie co miesiąc lub raz na kwartał lub raz na rok. Nie ma w tym zakresie ograniczeń. Suma odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych dokonanych w pierwszym roku podatkowym, w którym środki te zostały wprowadzone do ewidencji, nie może przekroczyć wartości tych odpisów przypadających za okres od wprowadzenia ich do ewidencji (wykazu) do końca tego roku podatkowego.
 

* Małym podatnikiem jest przedsiębiorca, u którego wartość przychodu ze sprzedaży (wraz z kwotą należnego podatku od towarów i usług) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 1 200 000 euro; przeliczenia kwot wyrażonych w euro dokonuje się według średniego kursu euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski na pierwszy dzień roboczy października poprzedniego roku podatkowego, w zaokrągleniu do 1000 zł


Podstawa prawna:

Czy ta strona była przydatna?