Amortyzacja nie obejmuje całego posiadanego przez podatnika majątku. Amortyzacji podlegają składniki stanowiące własność lub współwłasność podatnika, nabyte lub wytworzone we własnym zakresie (np.zbudowana hala). Amortyzacja dotyczy też środków użytkowanych w ramach leasingu finansowego. Amortyzacją mogą być objęte jedynie składniki zdatne do użytku. Środków trwałych, które nie mogą spełniać swojej roli – nie można rozliczać poprzez odpisy. Nadto amortyzacji podlegają wyłącznie składniki kompletne. Oznacza to, że nie można rozliczać w kosztach wydatków na wytworzenie środka trwałego przed dniem jego ukończenia i wydaniem do używania.
Metody amortyzacji
Przedsiębiorcy sami dokonują wyboru jednej z metod amortyzacji dla poszczególnych środków trwałych przed rozpoczęciem ich amortyzacji; Wybraną metodę stosuje się do pełnego zamortyzowania danego środka trwałego. Z powyższego wyłączony jest:
- tabor transportu morskiego w budowie oraz
- środki trwałe i wartości niematerialne i prawne otrzymywane do odpłatnego korzystania, zgodnie z umowami zawartymi na podstawie przepisów o komercjalizacji i prywatyzacji
- jeżeli ustalono w nich szczególne reguły stosowania odpisów.
Najczęściej stosowane są metody: liniowa i degresywna.
Metoda liniowa
Jest podstawową metodą amortyzacji. Polega na równomiernym rozłożeniu odpisów amortyzacyjnych obciążających koszty firmy w każdym roku w tej samej wysokości. Odpisy amortyzacyjne są równe – przez cały okres amortyzowania środka trwałego stosowana jest taka sama stawka amortyzacyjna. Przy tej metodzie podstawą naliczania odpisów amortyzacyjnych jest w każdym roku obrotowym (i podatkowym) wartość początkowa środka trwałego.
Stawki amortyzacyjne znajdują się w Wykazie rocznych stawek amortyzacyjnych, stanowiących załączniki do ustaw o podatku dochodowym od osób prawnym i ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Więcej na ten temat w artykule pt. "Przykład amortyzacji liniowej".
Metoda degresywna
Przy stosowaniu metody degresywnej, w pierwszych latach odpisy amortyzacyjne są wyższe . Stawki amortyzacyjne znajdujące się wykazie są wówczas mnożone przez współczynnik nie wyższy niż 2,0 lub 3.0 w przypadku ich użytkowania środków w gminach o szczególnym zagrożeniu wysokim bezrobociem strukturalnym albo w gminie zagrożonej recesją i degradacją społeczną.
Odpisy maleją, aż do zrównania się odpisów obliczanych metodą degresywną z odpisami, które byłyby liczone metodą liniową. W kolejnych latach roczna kwota amortyzacji jest liczona przy zastosowaniu metody liniowej, Metodę degresywną stosować można wyłącznie dla środków trwałych z grup 3–6 i 8 Klasyfikacji Środków Trwałych (KŚT) oraz środków transportu, z wyjątkiem samochodów osobowych. W przypadku metody degresywnej podstawą, od której nalicza się odpisy amortyzacyjne, jest wartość netto środka trwałego, która z każdym rocznym odpisem jest coraz niższa. Szersze omówienie zasad w artykule pt. "Przykład amortyzacji degresywnej".
Przepisy przewidują też inne metody:
- podwyższonych stawek przy użyciu współczynników;
- stawek indywidualnie ustalonych;
- jednorazowego odpisu.
Metoda podwyższonych współczynników polega na tym, że przy amortyzacji liczonej metodą liniową podwyższa się stawkę podstawową. Stawkę tę podwyższyć można jedynie w przypadku amortyzacji ściśle określonych środków trwałych. (niektórych :budynków, maszyn i urządzeń oraz samochodów osobowych)
W przypadku ulepszonych lub używanych budynków lub maszyn i urządzeń prawo dopuszcza możliwość stosowania indywidualnych stawek amortyzacyjnych. Ustalone przez przedsiębiorcę indywidualne stawki amortyzacyjne dla w/w środków są wynikiem przewidywanego przez niego okresu ich używania, przy czym minimalne okres amortyzowania dla poszczególnych grup środków trwałych zostały określone w przepisach prawa (art. 16 j ustawy o PDOP oraz art. 22 j ustawy o PDOF).
Od 2007 r. wprowadzone została możliwość dokonywania jednorazowego odpisu amortyzacyjnego. Dotyczy ona tzw. małych podatników* oraz podatników, którzy w danym roku rozpoczną prowadzenie działalności. Mali podatnicy mogą stosować metodę jednorazowej amortyzacji w każdym roku podatkowym, w którym spełniają kryteria małego podatnika, a podatnicy rozpoczynający działalność tylko w roku podatkowym, w którym rozpoczęli działalność.
Jednorazowa amortyzacja obejmuje środki trwałe – zarówno nowe, jak i używane – zaliczone do grupy 3–8 Klasyfikacji Środków Trwałych, z wyłączeniem samochodów osobowych. Ten sposób amortyzacji ma ograniczenie kwotowe a jego limit nie może przekroczyć w roku podatkowym równowartości kwoty 50 000 euro.
Uwaga! Gdy wartość początkowa środków trwałych albo wartości niematerialnej i prawnych nie przekracza 10.000,00 zł, przedsiębiorca może dokonać jednorazowo odpisu zakupu w koszty działalności w miesiącu oddania towarów do używania. Jest to jednak jego prawo, nie obowiązek, co oznacza, że może także amortyzować takie towary według jednej z opisanych metod – rozkładając koszty w czasie. Towarów, które nie podlegają amortyzacji, nie wpisuje się do ewidencji środków trwałych. |
Okres rozpoczęcia i zakończenia amortyzacji
Dla celów bilansowych rozpoczęcie amortyzacji następuje nie wcześniej niż po przyjęciu środka trwałego do używania Inny moment rozpoczęcia dokonywania odpisów amortyzacyjnych został określony w przepisach obu ustaw o podatku dochodowym. Na gruncie podatkowym bowiem odpisów amortyzacyjnych dokonuje się począwszy od pierwszego miesiąca następującego po miesiącu, w którym środek trwały wprowadzono do ewidencji. W praktyce najczęściej spotykanym rozwiązaniem jest rozpoczęcie amortyzowania środków trwałych dla celów bilansowych w momencie wynikającym z ustaw podatkowych, czyli od miesiąca następującego po ich przekazaniu do używania i wpisaniu do ewidencji.
W razie braku ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych dokonywane odpisy amortyzacyjne nie stanowią kosztów uzyskania przychodów.
Moment zakończenia dokonywania odpisów amortyzacyjnych według prawa bilansowego oraz podatkowego jest taki sam. Ma to miejsce z chwilą zrównania wartości odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych z wartością początkową środka trwałego lub w razie:
- przeznaczenia środka trwałego do likwidacji,
- jego sprzedaży,
- stwierdzenia jego niedoboru.
Termin dokonywania odpisów amortyzacyjnych
Odpisów amortyzacyjnych dokonywać można równomiernie co miesiąc lub raz na kwartał lub raz na rok. Nie ma w tym zakresie ograniczeń. Suma odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych dokonanych w pierwszym roku podatkowym, w którym środki te zostały wprowadzone do ewidencji, nie może przekroczyć wartości tych odpisów przypadających za okres od wprowadzenia ich do ewidencji (wykazu) do końca tego roku podatkowego.
* Małym podatnikiem jest przedsiębiorca, u którego wartość przychodu ze sprzedaży (wraz z kwotą należnego podatku od towarów i usług) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 1 200 000 euro; przeliczenia kwot wyrażonych w euro dokonuje się według średniego kursu euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski na pierwszy dzień roboczy października poprzedniego roku podatkowego, w zaokrągleniu do 1000 zł
Podstawa prawna:
Czy ta strona była przydatna?