W czasie trwania spółki cywilnej majątek wspólników wniesiony w postaci wkładów jest współwłasnością łączną. Niepodzielność majątku wspólnego powoduje, że jest on nienaruszalny. Oznacza to, że wspólnik nie może rozporządzać udziałem we wspólnym majątku wspólników ani udziałem w poszczególnych składnikach tego majątku do momentu zniesienia współwłasności.
Kiedy można podzielić majątek spółki cywilnej
Majątek można więc podzielić po likwidacji spółki cywilnej. Wspólnikom spółki zwraca się w naturze rzeczy, które wnieśli do niej do używania. Wypłaca się też w pieniądzach wartość wkładu (każdego ze wspólników) oznaczoną w umowie spółki, a jeśli nie ma takiego oznaczenia, to wartość wkładu w chwili wniesienia.
Nie zwraca się natomiast wartości wkładu polegającego na świadczeniu usług albo na używaniu przez spółkę rzeczy należących do wspólnika.
Od momentu rozwiązania spółki do wspólnego majątku wspólników stosuje się przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych, zachowując zasady:
- z majątku, jaki pozostał po zapłaceniu długów spółki cywilnej zwraca się wspólnikom ich wkłady, stosując odpowiednio przepisy o zwrocie wkładów w razie wystąpienia wspólnika ze spółki
- pozostałą nadwyżkę wspólnego majątku dzieli się między wspólników w takim stosunku, w jakim uczestniczyli w zyskach spółki
Sposoby i tryby zniesienia współwłasności
Z chwilą rozwiązania spółki należy przede wszystkim spłacić jej długi. Dopiero po tym można rozpocząć czynności, które mają na celu wyjście ze współwłasności. Każdy z byłych wspólników spółki cywilnej może po jej rozwiązaniu żądać zniesienia współwłasności (zgodnie z art. 875 § 1 Kodeksu cywilnego, w związku z art. 210 Kodeksu cywilnego). To uprawnienie można jednak wyłączyć poprzez umowę na czas nie dłuższy niż 5 lat. W ostatnim roku przed upływem tego terminu można go przedłużyć na dalsze 5 lat. Można ponowić to przedłużenie.
Wyróżniamy 2 tryby i 3 sposoby zniesienia współwłasności. Co do trybów, można wyróżnić dwa: tryb sądowy i pozasądowy. Byli wspólnicy mogą bowiem znieść współwłasność umownie. Mogą też - w przypadku konfliktu czy odmiennych zdań co do podziału majątku – założyć sprawę o podział majątku spółki w sądzie rejonowym (wydziale gospodarczym). Każdy ze współwłaścicieli może żądać, aby zniesienie współwłasności nastąpiło przez (zgodnie z art. 211 Kodeksu cywilnego, w związku z art. 875 § 1 tego kodeksu):
- podział rzeczy wspólnej, chyba że podział byłby sprzeczny z przepisami ustawy lub ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy albo pociągałby za sobą istotną zmianę rzeczy lub znaczne zmniejszenie jej wartości
- przyznanie rzeczy na własność jednemu z byłych wspólników z obowiązkiem spłaty pozostałych
- sprzedaż rzeczy w trybie przepisów kodeksu postępowania cywilnego o egzekucji
Podstawa prawna:
- Art. 875 § 1, art. 210, art. 211 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny