Serwis informacyjno-usługowy dla przedsiębiorcy

Konwencja TIR

Celem konwencji TIR ma być ułatwienie i uproszczenie międzynarodowego transportu towarów. Ułatwienie polega na tym, że:

  • podczas przekraczania granicy w urzędach celnych (stron Konwencji) nie pobiera się żadnych dodatkowych zabezpieczeń czy gwarancji należności celno-podatkowych, które mogą obowiązywać w kraju tranzytowym lub kraju przeznaczenia (taką rolę spełnia funkcjonujący w ramach Konwencji karnet TIR)
  • stosując karnet TIR nie musisz przygotowywać dokumentacji celnej

Przewóz wykonywany na postawie karnetu prowadzi do uznawania zamknięć celnych nakładanych na środki transportu w chwili rozpoczęcia lub kontynuacji tranzytu i znosi czynności kontroli towarzyszące przekraczaniu granicy. Również w trakcie przemieszczania taką kontrolę można prowadzić tylko w uzasadnionych przypadkach podejrzenia popełnienia przestępstwa lub nadużycia. Aby temu zapobiec, przewóz w ramach konwencji powinien odbywać się specjalnie przystosowanymi pojazdami (posiadającymi świadectwo uznania) oznaczonymi tablicą z napisem TIR. Przeczytaj więcej o świadectwie uznania pojazdów przystosowanych do przewozu towarów w ramach procedury TIR.

Zakres stosowania

Konwencję TIR podpisało 68 stron włączając w to Unię Europejską. Operacje TIR można realizować w 58 krajach. Umowa ta obejmuje:

  • całą Europę
  • Afrykę Północną
  • Bliski i Środkowy Wschód
  • Stany Zjednoczone Ameryki i Kanadę
  • w Ameryce Południowej – Chile i Urugwaj

Przewozy w ramach procedury TIR możesz realizować w następujących przypadkach:

  • jeżeli przewóz rozpoczął się lub ma się zakończyć poza Unią Europejską
  • jeżeli dotyczy przewozu realizowanego z jednego do drugiego miejsca znajdującego się na obszarze Unii Europejskiej przez terytorium kraju trzeciego

Przepisy zawarte w Konwencji TIR odnoszą się wyłącznie do drogowego transportu towarów w ruchu międzynarodowym. Oznacza to, że karnetu TIR funkcjonującego w ramach tych rozwiązań nie stosuje się do innych rodzajów transportu.

W przypadku transportu drogowego karnet nie będzie obowiązywał, gdy przemieszczanie towaru nie prowadzi do zmiany obszaru celnego. Karnet można więc otworzyć tylko wtedy, gdy przewóz spowoduje przekroczenie granicy celnej.

Operacji TIR nie można stosować w przewozie towarów wrażliwych, do których zalicza się:

  • produkty tytoniowe
  • alkohol i produkty pochodne

Jak uzyskać karnet TIR

Aby  wykupić  karnet TIR w Polsce, musisz uzyskać pozwolenie na jego stosowanie. Pozwolenie wydaje Dyrektor Izby Celnej w Warszawie. Aby je otrzymać, złóż wniosek. Jego treść określono w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 17 sierpnia 2016 r. w sprawie wniosku o udzielenie pozwolenia na korzystanie z procedury TIR, pozwolenia na uproszczenie przy obejmowaniu towarów procedurą TIR oraz korzystania z tego uproszczenia. 

Do wniosku dołącz:

  • informację banku prowadzącego rachunek rozliczeniowy twojej firmy o wysokości obrotów na rachunku, udzielonych kredytów oraz zajęć wierzytelności pieniężnych z rachunku bankowego
  • opinię o możliwości korzystania przez ciebie z procedury TIR, którą wydaje Zrzeszenie Międzynarodowych Przewoźników Drogowych w Polsce (ZMPD)
  • licencję na wykonywanie międzynarodowego transportu drogowego lub inny dokument potwierdzający możliwość wykonywania regularnych przewozów
  • oświadczenie, że nie dopuściłeś się poważnego naruszenia lub powtarzających się naruszeń przepisów prawa celnego albo podatkowego i nie prowadzi się wobec ciebie postępowania egzekucyjnego lub upadłościowego, a także nie zalegasz w podatkach, które pobiera naczelnik urzędu skarbowego

Dodatkowo przed wydaniem pierwszego karnetu TIR, kiedy będziesz już dopuszczony do systemu TIR (będziesz posiadać pozwolenie), musisz złożyć wymagane zabezpieczenia i gwarancje w wysokości ustalonej przez zrzeszenie oraz odbyć w tym zakresie szkolenie podstawowe.

Pozwolenie na stosowanie karnetu TIR wydaje się bezterminowo. Jeśli jednak naruszysz istotnie prawo w zakresie przestrzegania przepisów celnych i odnoszących się do międzynarodowych przewozów towarów, ZMPD może cofnąć pozwolenie. Niezależnie od tego naruszenie przepisów może pozbawiać cię prawa do korzystania z karnetu na terenie konkretnego kraju Konwencji, którego władze uznają to naruszenie za poważne.

Uzyskaj pozwolenie na korzystanie z procedury TIR.

Karnet TIR

Karnet TIR wystawia się na każdy pojazd drogowy lub kontener. Jeden karnet TIR można jednak wystawić na jeden zespół pojazdów (ciągnik siodłowy z naczepą lub samochód ciężarowy z przyczepą) albo kilka kontenerów załadowanych na jeden pojazd drogowy lub jeden zespół pojazdów. Cechy tego pojazdu lub zespołu pojazdu oraz numer świadectwa uznania tych aut i przyczep lub naczep wpisuje się do karnetu TIR. Karnet TIR jest bowiem ważny na jedną podróż.

Karnet TIR składa się z okładki w kolorze pomarańczowym oraz wewnętrznych kart (voletów) koloru białego i zielonego. Ilość kart musi pokrywać się z ilością operacji związanych z załadunkiem, przekraczaniem granicy i rozładunkiem towaru. Ilość urzędów wyjścia (dotyczy  miejsc załadunku) i przeznaczenia (odpowiada miejscom  rozładunku) nie może jednak łącznie przekraczać 4. Ilość urzędów granicznych jest dowolna. W każdym urzędzie wykorzystuje się jedną parę kart wewnętrznych karnetu.

Aby zabezpieczyć karnety przed fałszowaniem, wyposażono je w kod kreskowy, znak wodny i farbę fluorescencyjną.

Zabezpieczenie roszczeń

Jeżeli operację TIR realizuje się na obszarze celnym UE, każde stowarzyszenie poręczające ustanowione i zatwierdzone UE (w Polsce jest to ZMPD) może stać się odpowiedzialne za zapłatę zabezpieczonej kwoty opłat przywozowych (cło i podatki) objętych danym karnetem do wysokości 60 000 euro.

W innych krajach kwota zabezpieczenia wynosi 50 000 dolarów. Kwotę tę dochodzi się od zrzeszenia w sytuacji, gdy jako posiadacz karnetu (przewoźnik) naruszający prawo nie uregulujesz roszczenia skierowanego do ciebie z tytułu wymagalności konkretnych opłat. Twoja odpowiedzialność jest jednak pełna i nie podlega ograniczeniom, które mają zastosowanie wyłącznie do poręczycieli.

Odpowiedzialność zrzeszenia poręczającego opiera się na roszczeniach regresowych międzynarodowych. Polega ona na wpłacaniu należności na rzecz krajowej instytucji celnej, a następnie dochodzeniu ich zwrotu od obcego zrzeszenia, które wystawiło karnet, jaki posłużył do zrealizowania transportu.

Jeśli do naruszenia dochodzi za granicą i dotyczy ono polskiego karnetu, krajowy poręczyciel musi przekazać środki do swojego odpowiednika w innym państwie Konwencji. W ten sposób pokryje opłaty celno-podatkowe żądane przez tamtejsze władze. Tak wypłacone środki ZMPD wyegzekwuje następnie od ciebie.

Nadzór i monitoring elektronicznych operacji TIR w UE

Aby monitorować operacje tranzytowe TIR w krajach Unii Europejskiej stosuje się Nowy Skomputeryzowany System Tranzytowy NCTS.

Jeśli otwierasz operację tranzytową TIR, musisz – obok przedstawienia karnetu TIR – przesłać elektroniczne zgłoszenie TIR do systemu NCTS.

Operacje tranzytowe TIR realizuje się jednocześnie w systemie NCTS oraz na podstawie karnetu TIR, który podlega weryfikacji instytucji celnej i na którym nanosi się właściwe adnotacje i potwierdzenia.

Nie musisz przesłać zgłoszenia elektronicznego TIR i wykonywać operacji TIR w NCTS tylko wtedy, gdy występuje procedura awaryjna (czyli wtedy, gdy system NCTS nie działa).

Procedura TIR a procedury uproszczone

Procedura uproszczona przy zakończeniu procedury TIR (tzw. upoważniony odbiorca) polega na bezpośrednim dostarczeniu do odbiorcy towarów i dokumentów związanych z ich przewozem chronionych karnetem TIR. Upoważniony odbiorca nie może przy tym dokonywać żadnych adnotacji w karnecie TIR. Musi natomiast przekazać go do wskazanego urzędu przeznaczenia. Aby stosować to uproszczenie, trzeba posiadać podobny status w systemie NCTS.

Aby otrzymać pozwolenie przyznające status upoważnionego odbiorcy w procedurze TIR, trzeba złożyć pisemny wniosek do dyrektora izby celnej właściwej miejscowo według miejsca zakończenia procedury TIR.

Pozwolenia można udzielić:

  • adresatowi przesyłki
  • przedstawicielowi osoby, która systematycznie odbiera towary chroniony karnetem TIR (na zasadzie przedstawicielstwa pośredniego)

Pozwolenie jest bezterminowe, ale można je cofnąć w przypadku, gdy wnioskodawca prowadzi działalność niezgodnie z prawem celnym.

Osoba, która uzyskała pozwolenie (upoważniony odbiorca), musi prowadzić ewidencję (w sposób uzgodniony z instytucją celną) umożliwiającą tej instytucji skuteczną kontrolę. Jest to zazwyczaj ewidencja magazynowa.

Pozwolenia na stosowanie procedury uproszczonej przy zakończeniu procedury TIR udziela się również poza godzinami pracy urzędu celnego.

Procedura uproszczona przy otwieraniu procedury TIR (upoważniony nadawca)

Uproszczenie polega na udzieleniu upoważnionemu nadawcy w procedurze TIR pozwolenia na samodzielne otwieranie procedury tranzytu TIR, bez przedstawiania towarów i karnetu TIR w urzędzie wyjścia.

Obejmuje ono zarówno samodzielne nakładanie zamknięć celnych w miejscu uznanym określonym w pozwoleniu, jak również dokonywanie w karnecie TIR zapisów i przystawianie stempla „TIR - procedura uproszczona” (w polach przeznaczonych dla urzędu wyjścia). Data rozpoczęcia operacji TIR jest zgodna z datą zwolnienia zgłoszenia do tranzytu TIR w systemie NCTS.

Możliwe jest udzielenie pozwolenia na stosowanie procedury uproszczonej przy otwarciu procedury TIR poza godzinami pracy urzędu celnego.

Uproszczenie to jednak jest skierowane tylko do posiadacza karnetu (przewoźnika) lub jego przedstawiciela.

Odmianą tej procedury, która pozwala na samodzielne otwieranie operacji TIR także przez nadawcę wysyłki (eksportera) jest upoważniony nadawca TIR.

Można ją zastosować wyłącznie wtedy, gdy ma miejsce pierwotne objęcie karnetem TIR (otwarcie procedury). Nie można jednak stosować go w przypadkach kontynuacji już otwartej procedury, czyli:

  • wtedy, gdy podmiot chce dokonać doładunku lub rozładunku (i procedura ma być kontynuowana)
  • przy wjeździe na obszar celny UE (przejściowy urząd na granicy)

Pozwolenia przyznające status upoważnionego nadawcy w procedurze TIR wydaje się na pisemny wniosek złożony do dyrektora izby celnej właściwego ze względu na miejsce otwarcia procedury TIR.

Jeśli uzyskasz takie przywileje związane z uproszczeniami, pomocne będzie posiadanie statusu AEO. Dzięki niemu będzie można uznać cię za wiarygodnego i rzetelnego, czyli także przyjąć, że spełniasz warunki potrzebne do ubieganie się o wspomniane pozwolenia.

Jednocześnie w wywozie możesz uzyskać dodatkowe uprawnienia do samodzielnego zdejmowania i nakładania zamknięć celnych. Pozwoli ci to doładowywać i przeładowywać towary objęte procedurą wywozu, także te przemieszczane na podstawie karnetu TIR. Nie będzie konieczne ich przedstawienie w urzędzie celnym. W praktyce oznacza to możliwość samodzielnej konsolidacji przesyłek zawierających towary celne.

Przeczytaj więcej o uproszczonym obejmowaniu towarów procedurą TIR.


Podstawa prawna:

Czy ta strona była przydatna?