Serwis informacyjno-usługowy dla przedsiębiorcy

Zezwolenie na usuwanie do morza urobku z pogłębienia dna

Masz pogłębiarkę i zamierzasz prowadzić działalność związaną z pogłębianiem dna morza? Musisz uzyskać zezwolenie z urzędu morskiego na usunięcie urobku powstałego w wyniku pogłębiania dna morskiego. Poniżej dowiesz się jak to załatwić.

Jak załatwić sprawę

Sprawę można załatwić:

  • podczas wizyty w urzędzie
  • listownie
  • elektronicznie
Załatw online

Wyślij pismo online wykorzystując bezpłatny podpis elektroniczny

Co powinieneś wiedzieć i kto może skorzystać z usługi

Kto może wystąpić o zezwolenie

O wydanie zezwolenia może wystąpić przedsiębiorca polski lub zagraniczny (za pośrednictwem osoby upoważnionej do jego reprezentowania), który jest:

  • armatorem statku ładowanego na terytorium Polski lub
  • armatorem statku o polskiej przynależności.

Jakie są zasady ochrony środowiska morskiego na Bałtyku

Zasady ochrony środowiska morskiego Bałtyku, w tym usuwanie do morza urobku z pogłębiania dna reguluje Konwencja o ochronie środowiska morskiego obszaru Morza Bałtyckiego, sporządzona w Helsinkach dnia 9 kwietnia 1992 r. zwanej dalej "Konwencją Helsińską 1992".

Konwencja Helsińska 1992 dopuszcza usuwanie do morza urobku z pogłębiania dna pod warunkiem uzyskania odpowiedniego zezwolenia.

Czego nie wolno robić na Bałtyku

Zabronione jest:

  • zatapianie odpadów lub innych substancji, z wyjątkiem przypadków określonych w Konwencji Helsińskiej 1992.
  • ładowanie na statki na terytorium Polski, bez względu na ich przynależność, odpadów lub innych substancji przeznaczonych do zatapiania na obszarze Morza Bałtyckiego.

Kiedy powinieneś załatwić sprawę

Nie później niż na miesiąc przed przewidywaną datą rozpoczęcia usuwania do morza urobku z pogłębiania dna.

Gdzie załatwisz sprawę

Usługę można zrealizować w:

  • urzędy morskie

Złóż wniosek do dyrektora urzędu morskiego, na którego obszarze działania znajduje się miejsce odłożenia urobku z pogłębiania dna.

Aby dowiedzieć się gdzie zrealizować usługę, podaj lokalizację przedsięwzięcia.

Co zrobić krok po kroku

  1. Złóż wniosek o wydanie zezwolenia na usuwanie do morza urobku z pogłębiania dna

Złóż dokumenty niezbędne do uzyskania zezwolenia na usuwanie do morza urobku z pogłębiania dna. Wniosek  powinien zawierać dane wymienione w przepisie 3 załącznika V Konwencji Helsińskiej 1992.

Dokumenty

Pobierz:
Dokument możesz złożyć jako:
Oryginał
Informacja dodatkowa

Wniosek powinien zawierać dane wymienione w przepisie 3 załącznika V Konwencji Helsińskiej 1992 tj.:

1. ilość urobku z pogłębiania dna przeznaczonego do zatopienia;

2. zawartość szkodliwych substancji, o których mowa w załączniku I;

3. miejsce (np. współrzędne obszaru zatopienia, głębokość i odległość od brzegu) i jego położenie w stosunku do obszarów będących przedmiotem specjalnego zainteresowania (np. obszary rekreacyjne, obszary składania ikry, wylęgu i połowów ryb itp.);

4. cechy charakterystyczne wody, jeżeli zatapianie dokonywane jest poza obszarem morza terytorialnego, obejmujące:

a. właściwości hydrograficzne (np. temperatura, zasolenie, gęstość, profil);

b. właściwości chemiczne (np. pH, tlen rozpuszczony, biogeny);

c. właściwości biologiczne (np. produkcja pierwotna i fauna denna); dane te powinny zawierać wystarczające informacje o średnich rocznych poziomach, a także o sezonowych wahaniach właściwości wymienionych w niniejszym ustępie; oraz

5. występowanie i skutki innego zatopienia, które mogło być dokonane na obszarze zatapiania.

Dokument możesz złożyć jako:
Oryginał
Dokument możesz złożyć jako:
Oryginał
Informacja dodatkowa

Raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko powinien zawierać (zgodnie z art. 66 ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko):

1) opis planowanego przedsięwzięcia, a w szczególności:

a) charakterystykę całego przedsięwzięcia i warunki użytkowania terenu w fazie realizacji i eksploatacji lub użytkowania, w tym w odniesieniu do obszarów szczególnego zagrożenia powodzią w rozumieniu art. 16 pkt 34 ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. - Prawo wodne,

b) główne cechy charakterystyczne procesów produkcyjnych,

c) przewidywane rodzaje i ilości emisji, w tym odpadów, wynikające z fazy realizacji i eksploatacji lub użytkowania planowanego przedsięwzięcia,

d) informacje o różnorodności biologicznej, wykorzystywaniu zasobów naturalnych, w tym gleby, wody i powierzchni ziemi,

e) informacje o zapotrzebowaniu na energię i jej zużyciu,

f) informacje o pracach rozbiórkowych dotyczących przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko,

g) ocenione w oparciu o wiedzę naukową ryzyko wystąpienia poważnych awarii lub katastrof naturalnych i budowlanych, przy uwzględnieniu używanych substancji i stosowanych technologii, w tym ryzyko związane ze zmianą klimatu;

2) opis elementów przyrodniczych środowiska objętych zakresem przewidywanego oddziaływania planowanego przedsięwzięcia na środowisko, w tym:

a) elementów środowiska objętych ochroną na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody oraz korytarzy ekologicznych w rozumieniu tej ustawy,

b) właściwości hydromorfologicznych, fizykochemicznych, biologicznych i chemicznych wód;

3) wyniki inwentaryzacji przyrodniczej, przez którą rozumie się zbiór badań terenowych przeprowadzonych na potrzeby scharakteryzowania elementów środowiska przyrodniczego, jeżeli została przeprowadzona, wraz z opisem zastosowanej metodyki; wyniki inwentaryzacji przyrodniczej wraz z opisem metodyki stanowią załącznik do raportu;

4) inne dane, na podstawie których dokonano opisu elementów przyrodniczych;

5) opis istniejących w sąsiedztwie lub w bezpośrednim zasięgu oddziaływania planowanego przedsięwzięcia zabytków chronionych na podstawie przepisów o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami;

6) opis krajobrazu, w którym dane przedsięwzięcie ma być zlokalizowane;

7) informacje na temat powiązań z innymi przedsięwzięciami, w szczególności kumulowania się oddziaływań przedsięwzięć realizowanych, zrealizowanych lub planowanych, dla których wydano decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach, znajdujących się na terenie, na którym planuje się realizację przedsięwzięcia, oraz w obszarze oddziaływania przedsięwzięcia lub których oddziaływania mieszczą się w obszarze oddziaływania planowanego przedsięwzięcia - w zakresie, w jakim ich oddziaływania mogą prowadzić do skumulowania oddziaływań z planowanym przedsięwzięciem;

8) opis przewidywanych skutków dla środowiska w przypadku niepodejmowania przedsięwzięcia, uwzględniający dostępne informacje o środowisku oraz wiedzę naukową;

9) opis wariantów uwzględniający szczególne cechy przedsięwzięcia lub jego oddziaływania, w tym:

a) wariantu proponowanego przez wnioskodawcę oraz racjonalnego wariantu alternatywnego,

b) racjonalnego wariantu najkorzystniejszego dla środowiska

- wraz z uzasadnieniem ich wyboru;

10) określenie przewidywanego oddziaływania analizowanych wariantów na środowisko, w tym również w przypadku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej i katastrofy naturalnej i budowlanej, na klimat, w tym emisje gazów cieplarnianych i oddziaływania istotne z punktu widzenia dostosowania do zmian klimatu, a także możliwego transgranicznego oddziaływania na środowisko, a w przypadku drogi w transeuropejskiej sieci drogowej, także wpływu planowanej drogi na bezpieczeństwo ruchu drogowego;

11) porównanie oddziaływań analizowanych wariantów na:

a) ludzi, rośliny, zwierzęta, grzyby i siedliska przyrodnicze, wodę i powietrze,

b) powierzchnię ziemi, z uwzględnieniem ruchów masowych ziemi, i krajobraz,

c) dobra materialne,

d) zabytki i krajobraz kulturowy, objęte istniejącą dokumentacją, w szczególności rejestrem lub ewidencją zabytków,

e) formy ochrony przyrody, o których mowa w art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, w tym na cele i przedmiot ochrony obszarów Natura 2000, oraz ciągłość łączących je korytarzy ekologicznych,

f) elementy wymienione w art. 68 ust. 2 pkt 2 lit. b, jeżeli zostały uwzględnione w raporcie o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko lub jeżeli są wymagane przez właściwy organ,

g) wzajemne oddziaływanie między elementami, o których mowa w lit. a-f;

12) uzasadnienie proponowanego przez wnioskodawcę wariantu, z uwzględnieniem informacji, o których mowa w pkt 6 i 6a;

13) opis metod prognozowania zastosowanych przez wnioskodawcę oraz opis przewidywanych znaczących oddziaływań planowanego przedsięwzięcia na środowisko, obejmujący bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótko-, średnio- i długoterminowe, stałe i chwilowe oddziaływania na środowisko, wynikające z:

a) istnienia przedsięwzięcia,

b) wykorzystywania zasobów środowiska,

c) emisji;

14) opis przewidywanych działań mających na celu unikanie, zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko, w szczególności na formy ochrony przyrody, o których mowa w art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, w tym na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000, oraz ciągłość łączących je korytarzy ekologicznych, wraz z oceną ich skuteczności odpowiednio na etapach realizacji, eksploatacji, użytkowania lub likwidacji przedsięwzięcia;

15) dla dróg będących przedsięwzięciami mogącymi zawsze znacząco oddziaływać na środowisko:

a) określenie założeń do:

– ratowniczych badań zidentyfikowanych zabytków znajdujących się na obszarze planowanego przedsięwzięcia, odkrywanych w trakcie robót budowlanych,

– programu zabezpieczenia istniejących zabytków przed negatywnym oddziaływaniem planowanego przedsięwzięcia oraz ochrony krajobrazu kulturowego,

b) analizę i ocenę możliwych zagrożeń i szkód dla zabytków chronionych na podstawie przepisów o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, w szczególności zabytków archeologicznych, w sąsiedztwie lub w bezpośrednim zasięgu oddziaływania planowanego przedsięwzięcia;

16) dla instalacji do spalania paliw w celu wytwarzania energii elektrycznej, o elektrycznej mocy znamionowej nie mniejszej niż 300 MW ocenę gotowości instalacji do wychwytywania dwutlenku węgla, określoną na podstawie analizy:

a) dostępności podziemnych składowisk dwutlenku węgla,

b) wykonalności technicznej i ekonomicznej sieci transportowych dwutlenku węgla;

17) jeżeli planowane przedsięwzięcie jest związane z użyciem instalacji, porównanie proponowanej technologii z technologią spełniającą wymagania, o których mowa w art. 143 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska;

18) odniesienie się do celów środowiskowych wynikających z dokumentów strategicznych istotnych z punktu widzenia realizacji przedsięwzięcia;

19) uzasadnienie spełnienia warunków, o których mowa w art. 68 pkt 1, 3 i 4 ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. - Prawo wodne, jeżeli przedsięwzięcie wpływa na możliwość osiągnięcia celów środowiskowych, o których mowa w art. 56, art. 57, art. 59 i art. 61 ust. 1 tej ustawy;

20) wskazanie, czy dla planowanego przedsięwzięcia jest konieczne ustanowienie obszaru ograniczonego użytkowania, o którym mowa w ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska, oraz określenie granic takiego obszaru, ograniczeń w zakresie przeznaczenia terenu, wymagań technicznych dotyczących obiektów budowlanych i sposobów korzystania z nich; nie dotyczy to przedsięwzięć polegających na budowie lub przebudowie drogi oraz przedsięwzięć polegających na budowie lub przebudowie linii kolejowej lub lotniska użytku publicznego;

21) przedstawienie zagadnień w formie graficznej;

22) przedstawienie zagadnień w formie kartograficznej w skali odpowiadającej przedmiotowi i szczegółowości analizowanych w raporcie zagadnień oraz umożliwiającej kompleksowe przedstawienie przeprowadzonych analiz oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko;

23) analizę możliwych konfliktów społecznych związanych z planowanym przedsięwzięciem;

24) przedstawienie propozycji monitoringu oddziaływania planowanego przedsięwzięcia na etapie jego realizacji i eksploatacji lub użytkowania, w szczególności na formy ochrony przyrody, o których mowa w art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, w tym na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000, oraz ciągłość łączących je korytarzy ekologicznych, oraz informacje o dostępnych wynikach innego monitoringu, które mogą mieć znaczenie dla ustalenia obowiązków w tym zakresie;

25) wskazanie trudności wynikających z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy, jakie napotkano, opracowując raport;

26) streszczenie w języku niespecjalistycznym informacji zawartych w raporcie, w odniesieniu do każdego elementu raportu;

27) datę sporządzenia raportu, imię, nazwisko i podpis autora, a w przypadku gdy wykonawcą raportu jest zespół autorów - imię, nazwisko i podpis kierującego tym zespołem oraz imiona, nazwiska i podpisy członków zespołu autorów;

28) datę sporządzenia raportu, imię, nazwisko i podpis autora, a w przypadku gdy wykonawcą raportu jest zespół autorów - imię, nazwisko i podpis kierującego tym zespołem oraz imiona, nazwiska i podpisy członków zespołu autorów;

29) źródła informacji stanowiące podstawę do sporządzenia raportu.

2. Każdy z analizowanych wariantów drogi, w przypadku drogi w transeuropejskiej sieci drogowej, musi być dopuszczalny pod względem bezpieczeństwa ruchu drogowego. Przy porównaniu wariantów uwzględnia się wpływ na środowisko w związku:

  • z pracami rozbiórkowymi dotyczącymi przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko;
  • z gospodarką odpadami;
  • ze stosowaniem danych technologii lub substancji.

3.  Jeśli planowane przedsięwzięcie polegać ma na poszukiwaniu i rozpoznawaniu złoża węglowodorów metodą otworów wiertniczych lub wydobywaniu węglowodorów ze złoża tą metodą, opis elementów przyrodniczych środowiska, wyniki inwentaryzacji przyrodniczej oraz inne dane, o których mowa w art. 66 ust. 1 pkt 2-2b, powinny zawierać się w obszarze określonym promieniem 500 m od zewnętrznej granicy przedsięwzięcia.

4.  Informacje, o których mowa w art. 66 ust. 1 pkt 4-8, powinny uwzględniać przewidywane oddziaływanie analizowanych wariantów na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru.

5.  W przypadku stwierdzenia, że przedsięwzięcie może znacząco oddziaływać na obszar Natura 2000, raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko powinien zawierać także dane pozwalające na ustalenie braku rozwiązań alternatywnych oraz informacje pozwalające na ustalenie, czy wymogi nadrzędnego interesu publicznego przemawiają za realizacją przedsięwzięcia.

6.  Jeżeli planowane przedsięwzięcie stanowi inwestycję liniową celu publicznego lub inwestycję celu publicznego z zakresu łączności publicznej o nieliniowym charakterze, a proponowany przez wnioskodawcę wariant przebiega przez obszar parku narodowego lub rezerwatu przyrody, raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko powinien zawierać także dane pozwalające na ustalenie braku rozwiązań alternatywnych.

7.  W razie stwierdzenia możliwości transgranicznego oddziaływania na środowisko, informacje, o których mowa w art. 72 ust. 1 pkt 1-16, powinny uwzględniać określenie oddziaływania planowanego przedsięwzięcia poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

8.  Jeżeli dla planowanego przedsięwzięcia jest konieczne ustanowienie obszaru ograniczonego użytkowania, do raportu powinna być załączona poświadczona przez właściwy organ kopia mapy ewidencyjnej z zaznaczonym przebiegiem granic obszaru, na którym jest konieczne utworzenie obszaru ograniczonego użytkowania. Nie dotyczy to przedsięwzięć polegających na budowie lub przebudowie drogi oraz przedsięwzięć polegających na budowie lub przebudowie linii kolejowej lub lotniska użytku publicznego.

9.  Jeżeli planowane przedsięwzięcie jest związane z użyciem instalacji objętej obowiązkiem uzyskania pozwolenia zintegrowanego, raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko powinien zawierać porównanie proponowanej techniki z najlepszymi dostępnymi technikami.

10.  Raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko powinien uwzględniać oddziaływanie przedsięwzięcia na etapach jego realizacji, eksploatacji lub użytkowania oraz likwidacji.

11.  Raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko powinien uwzględniać informacje o środowisku wynikające ze strategicznej oceny oddziaływania na środowisko, istotne z punktu widzenia danego przedsięwzięcia.

Dokument możesz złożyć jako:
Oryginał, Uwierzytelniona kopia
Pobierz:
Dokument możesz złożyć jako:
Oryginał, Uwierzytelniona kopia
Dokument możesz złożyć jako:
Oryginał, Uwierzytelniona kopia

  • Raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko morskie powinien zawierać wskazanie praktycznych działań mających na celu zmniejszenie ewentualnego niekorzystnego wpływu usuwania do morza urobku z pogłębiania dna.
  • Opinia właściwego terytorialnie wojewody konieczna jest w przypadku usuwania urobku z pogłębiania dna do morskich wód wewnętrznych.
  • W praktyce część informacji wymaganych we  wniosku zawarta jest w raporcie o oddziaływaniu przedsięwzięcia usuwania do morza urobku z pogłębiania dna na środowisko morskie.

Termin

Nie później niż na miesiąc przed przewidywaną datą rozpoczęcia usuwania do morza urobku z pogłębiania dna.

  1. Weryfikacja formalna wniosku i dokumentów

Urząd morski sprawdza kompletność dokumentów, weryfikuje poprawność danych w nich zawartych.

Urząd morski może uzależnić wydanie zezwolenia od przedłożenia przez wnioskodawcę zezwoleń wymaganych na podstawie odrębnych przepisów lub innych dodatkowych dokumentów albo wyników ekspertyz.

Jeżeli twój wniosek zawiera braki formalne (np. pomyliłeś się we wniosku, nie podałeś wymaganych danych, albo nie złożyłeś wymaganych dokumentów) to urząd wezwie cię do poprawienia błędów lub złożenia wyjaśnień w wyznaczonym terminie. Będzie to co najmniej 7 dni, a jeśli nie wpłaciłeś opłaty skarbowej – 14 dni. Jeśli w terminie nie usuniesz braków urząd wyśle ci zawiadomienie, że twoja sprawa nie będzie dalej rozpoznawana.

  1. Powiadomienie Głównego Inspektora Ochrony Środowiska

Urząd morski powiadamia Głównego Inspektora Ochrony Środowiska, gdy:

  • urobek do usunięcia w morzu pochodzi spoza Polski lub
  • usuwanie ma się odbywać poza terytorium Polski (granica morza terytorialnego jest granicą terytorium Polski).

Jeśli urobek pochodzi z Polski i jest usuwany w granicach morza terytorialnego – nie ma obowiązku zawiadamiania GIOŚ.

Dyrektor urzędu morskiego powiadamia niezwłocznie Głównego Inspektora Ochrony Środowiska o wszczęciu postępowania w sprawie wydania zezwoleń na:

1. zatapianie w morskich wodach wewnętrznych lub morzu terytorialnym odpadów i innych substancji lub urobku z pogłębiania dna, ładowanych poza terytorium Polski;

2. zatapianie poza obszarem morza terytorialnego odpadów i innych substancji lub urobku z pogłębiania dna, ładowanych na terytorium Polski.

Powiadomienie, zawiera w szczególności następujące dane:

  • nazwa i adres wnioskodawcy;
  • miejsca planowanego usuwania lub zatapiania;
  • rodzaju, ilości oraz pochodzenia (wytwórcy) odpadów, innych substancji lub urobku.

  1. Konsultacje z Komisją Ochrony Środowiska Morskiego Morza Bałtyckiego

 Dyrektor urzędu morskiego przed wydaniem zezwolenia na usuwanie do morza urobku z pogłębiania dna poza obszarem polskiego morza terytorialnego, przeprowadza konsultacje z Komisją Ochrony Środowiska Morskiego Morza Bałtyckiego.

  1. Wydanie decyzji w sprawie wydania zezwolenia na usuwanie do morza urobku z pogłębiania dna

W przypadku poprawności i kompletności danych oraz pozytywnych informacji z konsultacji dyrektor właściwego urzędu morskiego ze względu na miejsce usunięcia do morza urobku wydaje zezwolenie w formie decyzji administracyjnej zezwolenie na usuwanie do morza urobku z pogłębiania dna.

Decyzja w sprawie zezwolenia, zawiera szczegółowe warunki dotyczące zezwolenia na usunięcie urobku do morza z pogłębiania dna lub powody odmowy udzielenia takiego zezwolenia.

Dokumenty

Dokument otrzymasz jako:
Oryginał
Informacja dodatkowa

Zezwolenie w szczególności zawiera dane określone w Art. 18 ust. 4 ustawy z dnia 16 marca 1995 r. o zapobieganiu zanieczyszczaniu morza przez statki:

1) rodzaj zezwolenia;

2) numer zezwolenia według kolejności jego wydania w danym roku;

3) okres ważności zezwolenia;

4) rodzaj usuwanej do morza lub zatapianej w nim substancji oraz jej ilość;

5) współrzędne geograficzne miejsca usunięcia do morza urobku bądź zatopienia w nim odpadów lub innych substancji;

6) rodzaj wymaganego opakowania zatapianych w morzu odpadów lub innych substancji;

7) sposób zatapiania w morzu odpadów lub innych substancji;

8) sposób powiadamiania o zamierzonych terminach usunięcia do morza urobku z pogłębiania dna oraz zatapiania w morzu odpadów lub innych substancji oraz o fakcie zakończenia tych operacji.

Ile zapłacisz

117 zł

Zapłać opłatę skarbowa na rachunek wskazany przez urząd morski, w którym składasz wniosek. Jeśli reprezentuje cię pełnomocnik, to do wniosku dołącz także dowód zapłaty opłaty skarbowej w wysokości 17 zł.

Ile będziesz czekać

Nie dłużej niż miesiąc. Termin może się wydłużyć do 2 miesięcy (dostaniesz o tym informację).

Jak możesz się odwołać

Jeśli nie zgadzasz się z decyzją urzędu złóż odwołanie do Ministra Infrastruktury, w terminie 14 dni od dnia doręczenia decyzji za pośrednictwem urzędu, który wydał decyzję. Możesz zrezygnować ze składania odwołania od decyzji. Jeśli złożysz w urzędzie oświadczenie o zrzeczeniu się prawa do odwołania to decyzja będzie ostateczna i prawomocna z dniem doręczenia tego oświadczenia do urzędu.

Czy ta strona była przydatna?