Jeśli rezygnujesz z prowadzenia działalności gospodarczej, dla której prowadzono podatkową księgę przychodów i rozchodów, to musisz przygotować spis z natury towarów handlowych, materiałów (surowców) podstawowych i pomocniczych, półwyrobów, produkcji w toku, wyrobów gotowych, braków i odpadów (remanent końcowy). Spis z natury trzeba wpisać do podatkowej księgi przychodów i rozchodów.
Co powinien zawierać spis z natury
Przepisy nie określają wzoru spisu z natury. Powinien on być natomiast przygotowany w sposób staranny, trwały i zakończony. Muszą go podpisać osoby w nim uczestniczące. Powinien zawierać co najmniej następujące dane:
- imię i nazwisko właściciela zakładu (nazwę firmy)
- datę sporządzenia spisu
- numer kolejny pozycji arkusza spisu z natury
- szczegółowe określenie towaru, towarów handlowych, materiałów, surowców podstawowych i pomocniczych, półwyrobów, produkcji w toku, wyrobów gotowych, braków i odpadów i innych
- jednostkę miary, ilość stwierdzoną w czasie spisu, cenę w złotych i groszach za jednostkę miary
- wartość wynikającą z przemnożenia ilości towaru przez jego cenę jednostkową
- łączną wartość spisu z natury
- klauzulę "Spis zakończono na pozycji..."
- podpisy osób sporządzających spis
- podpis właściciela zakładu (wspólników)
Pamiętaj, że przy prowadzeniu:
- księgarń i antykwariatów księgarskich – spisem z natury można obejmować jedną pozycję wydawnictwa o tej samej cenie, bez względu na nazwę i nazwisko autora, z podziałem na książki, broszury, albumy i inne
- działalności kantorowej – spisem z natury należy objąć niesprzedane wartości dewizowe
- działów specjalnych produkcji rolnej – spisem z natury należy objąć niezużyte w toku produkcji materiały i surowce oraz liczbę zwierząt według gatunków z podziałem na grupy
Spis z natury powinien obejmować również towary, które są własnością podatnika, znajdujące się w dniu sporządzenia spisu poza jego zakładem, a także towary obce znajdujące się w tym zakładzie. Towarów obcych nie trzeba wyceniać, wystarczy ich ilościowe ujęcie w spisie towarów z podaniem, czyją są własnością. Do spisu nie podaje się środków trwałych.
Jak wycenić elementy spisu z natury
Musisz wycenić materiały i towary handlowe objęte spisem z natury według cen zakupu lub nabycia albo według cen rynkowych z dnia sporządzenia spisu, jeżeli są one niższe od cen zakupu lub nabycia.
Spis z natury półwyrobów (półfabrykatów), wyrobów gotowych i braków z własnej produkcji wyceń według kosztów wytworzenia, a odpadów użytkowych, które w toku działalności utraciły swoją pierwotną wartość użytkową – według wartości wynikającej z oszacowania uwzględniającego ich przydatność do dalszego użytkowania. Spis z natury musi być wpisany do księgi według poszczególnych rodzajów jego składników lub w jednej pozycji (sumie), jeżeli na podstawie spisu sporządzono odrębne, szczegółowe zestawienie poszczególnych jego składników. Zestawienie przechowuj łącznie z księgą.
Musisz dokonać wyceny najpóźniej w ciągu 14 dni od dnia zakończenia spisu z natury.
W razie przyjęcia wyceny towarów w kwocie niższej od ceny zakupu, nabycia albo od kosztów wytworzenia – szczególnie z powodu uszkodzenia czy wyjścia z mody – musisz przy poszczególnych pozycjach zaznaczyć również jednostkową cenę zakupu (nabycia) lub koszt wytworzenia. Wartość spisu wpływa bezpośrednio na wynik podatkowy (zgodnie z art. 24 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych), nie oznacza natomiast konieczności zapłaty podatku od wartości sporządzonego spisu.
Wartość sprzedanych przedmiotów wykazanych w spisie nie jest przychodem i w związku z tym nie podlega opodatkowaniu, jeśli przedmioty te sprzeda się na warunkach wskazanych w art. 14 ust. 3 pkt 12 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiła likwidacja działalności gospodarczej, do dnia ich odpłatnego zbycia upłynęło 6 lat i odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej).
Słowniczek pojęć (na podstawie § 3 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 26 sierpnia 2003 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów):
Towary – towary handlowe, materiały podstawowe i pomocnicze, półwyroby (półfabrykaty), wyroby gotowe, braki i odpady oraz materiały przyjęte od zamawiających do przerobu lub obróbki, z tym że:
- towarami handlowymi są wyroby przeznaczone do sprzedaży w stanie nieprzerobionym; towarami handlowymi są również produkty uboczne uzyskiwane przy prowadzeniu działów specjalnych produkcji rolnej
- materiałami (surowcami) podstawowymi są materiały, które w procesie produkcji lub przy świadczeniu usług stają się główną substancją gotowego wyrobu; do materiałów podstawowych zalicza się również materiały stanowiące część składową (montażową) wyrobu lub ściśle z wyrobem złączone (np. opakowania - puszki, butelki) oraz opakowania wysyłkowe wielokrotnego użytku (np. transportery, palety), jeżeli opakowania te nie są środkami trwałymi
- materiałami pomocniczymi są materiały niebędące materiałami podstawowymi, które są zużywane w związku z działalnością gospodarczą i bezpośrednio oddają wyrobowi swoje właściwości
- wyrobami gotowymi są wyroby własnej produkcji, których proces przerobu został całkowicie zakończony, wykonane usługi, prace naukowo-badawcze, prace projektowe, geodezyjno-kartograficzne, zakończone roboty, w tym także budowlane
- produkcją niezakończoną jest produkcja w toku oraz półwyroby (półfabrykaty), czyli niegotowe jeszcze produkty własnej produkcji, a także wykonywane roboty, usługi przed ich ukończeniem
- brakami są nieodpowiadające wymaganiom technicznym wyroby własnej produkcji, całkowicie wykończone albo doprowadzone do określonej fazy produkcji; brakami są również towary handlowe, które na skutek uszkodzenia lub zniszczenia w czasie transportu bądź magazynowania utraciły częściowo swoją pierwotną wartość
- odpadami są materiały, które na skutek procesów technologicznych lub na skutek zniszczenia albo uszkodzenia utraciły całkowicie swoją pierwotną wartość użytkową
Cena zakupu – cena, jaką nabywca płaci za zakupione składniki majątku, pomniejszona o podatek od towarów i usług, podlegający odliczeniu zgodnie z odrębnymi przepisami, a przy imporcie powiększona o należne cło, podatek akcyzowy oraz opłaty celne dodatkowe, obniżona o rabaty, opusty, inne podobne obniżenia, w przypadku natomiast otrzymania składnika majątku w drodze darowizny lub spadku - wartość odpowiadającą cenie zakupu takiego samego lub podobnego składnika.
Cena nabycia – cena zakupu składnika majątku powiększona o koszty uboczne związane z zakupem towarów i składników majątku do chwili złożenia w magazynie według ich cen zakupu, a w szczególności koszty transportu, załadunku i wyładunku oraz ubezpieczenia w drodze.
Koszt wytworzenia – wszelkie koszty związane bezpośrednio i pośrednio z przerobem materiałów, z wykonywaniem usług lub pozyskaniem (wydobyciem) kopalin, z wyłączeniem kosztów sprzedaży wyrobów gotowych i usług.
Podstawa prawna:
- Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 23 grudnia 2019 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów
- Art. 24 ust. 2 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych