Budynki i drogi
Budynki i inne obiekty budowlane, w których znajdują się pomieszczenia pracy, powinny być zbudowane i utrzymywane zgodnie z wymaganiami określonymi w przepisach techniczno-budowlanych.
Drogi i przejścia muszą posiadać wymiary odpowiednie do:
- liczby użytkowników
- rodzajów i wielkości stosowanych urządzeń transportowych
- przewożonych ładunków
Minimalne wymiary dróg i przejść określają Polskie Normy.
Nawierzchnia dróg, placów manewrowych, postojowych i przejść powinna być równa i utwardzona. Musi mieć też odpowiednią nośność. Drogi muszą zapewniać odprowadzanie wód opadowych.
Na drogach transportowych i w magazynach nie powinno być progów ani stopni.
Miejsca w zakładzie pracy, w których występują zagrożenia dla pracowników (w tym stopnie schodów), oznacz widocznymi barwami lub znakami bezpieczeństwa.
Jako pracodawca musisz też zapewnić drogi ewakuacyjne ze wszystkich pomieszczeń, w których mogą przebywać pracownicy. Muszą one umożliwiać szybkie wydostanie się na otwartą przestrzeń. Nie zastawiaj dróg ewakuacyjnych oraz dojść do nich.
Wszędzie tam, gdzie mogą przebywać pracownicy, musisz zapewnić oświetlenie elektryczne nocą, a w ciągu dnia oświetlenie naturalne i elektryczne. Przyłącza do wszystkich urządzeń elektrycznych muszą być wykonane i używane tak, aby nie narażały pracowników na porażenie prądem elektrycznym i szkodliwe oddziaływanie pól elektromagnetycznych.
W firmie produkcyjnej powstają związki chemiczne i pyły. Wyposaż zakład w urządzenia, które zapobiegną zanieczyszczeniu lub skażeniu nimi:
- pracowników
- powietrza
- gruntu
- wód
Pomieszczenia pracy
Pomieszczenia pracy (biura, hale produkcyjne i magazynowe) oraz ich wyposażenie mają zapewniać pracownikom bezpieczne i higieniczne warunki pracy. Jako pracodawca jesteś za to odpowiedzialny. W szczególności w pomieszczeniach pracy musisz zapewnić:
- oświetlenie naturalne i sztuczne
- odpowiednią temperaturę, wymianę powietrza
- zabezpieczenie przed wilgocią, niekorzystnymi warunkami cieplnymi i nasłonecznieniem
- ochronę przed drganiami oraz innymi czynnikami szkodliwymi dla zdrowia (np. hałas)
Ściany i sufity pomieszczeń pracy, w których wydzielają się substancje szkodliwe dla zdrowia pracowników lub pyły, muszą mieć pokrycie ochronne przystosowane do łatwego czyszczenia lub zmywania.
Podłogi muszą być stabilne, równe, nieśliskie i odporne na ścieranie, a także łatwe do utrzymania w czystości. Jeżeli przy wykonywaniu pracy podłoga jest mokra, to w przejściach, a także w miejscach do stania i siedzenia powinny znajdować się podesty izolujące od zimna lub wilgoci.
Pomieszczenia stałej pracy nie powinny być lokalizowane poniżej poziomu otaczającego terenu, z wyjątkiem takich pomieszczeń jak:
- garaże
- kotłownie
- chłodnie
- rozlewnie win
- punkty handlowe w tunelach, hotelach itp
Powierzchnia i wysokość pomieszczeń pracy mają zapewniać swobodne wykonywanie pracy i czynności produkcyjnych. Na każdego z pracowników zatrudnionych w pomieszczeniach stałej pracy powinno przypadać co najmniej 13 m3 objętości pomieszczenia oraz co najmniej 2 m2 wolnej powierzchni podłogi (niezajętej przez urządzenia techniczne, sprzęt itp.).
Wysokość tych pomieszczeń natomiast nie może być mniejsza niż:
- 2,5 m:
- jeżeli w pomieszczeniu zatrudnionych jest nie więcej niż 4 pracowników, a na każdego z nich przypada co najmniej po 15 m3 wolnej objętości pomieszczenia lub
- są to pomieszczenia usługowe lub
- pomieszczenia drobnej wytwórczości, które znajdują się w budynku mieszkalnym
- 2,2 m w świetle - w dyżurce, portierni, kantorze, kiosku ulicznym, dworcowym
Do pomieszczeń i stanowisk pracy położonych na różnych poziomach muszą prowadzić bezpieczne dojścia stałymi schodami lub pochylniami.
Wielkość drzwi dostosuj do liczby pracowników z nich korzystających, a także do rodzaju i wielkości używanych urządzeń transportowych i przemieszczanych ładunków. Ich wielkość określa Polska Norma w zakresie warunków technicznych budynków. Drzwi i bramy przezroczyste powinny być wykonane z materiału odpornego na rozbicie lub ze szkła hartowanego. Muszą być też odpowiednio oznakowane w widocznym miejscu. Dotyczy to również przezroczystych ścian działowych. Z kolei drzwi i bramy otwierające się do góry muszą być wyposażone w urządzenia zapobiegające ich przypadkowemu opadaniu.
Oświetlenie
Oświetlenie dzienne na poszczególnych stanowiskach pracy dostosuj do rodzaju wykonywanych prac i wymaganej dokładności. Niezależnie od oświetlenia dziennego w pomieszczeniach pracy musisz zapewnić oświetlenie elektryczne. W miejscach pracy narażonych na awarie zapewnij także oświetlenie awaryjne.
Okna i świetliki powinny być:
- wyposażone w mikrowentylację, która zapobiega skraplaniu się w nich pary wodnej
- czyste
- przepuszczać dostateczną ilość światła
- zaopatrzone w żaluzje lub zasłony chroniące przed nadmiernym nasłonecznieniem
- wyposażone w mechanizmy do otwierania ich w sposób łatwy i bezpieczny z poziomu podłogi (jeżeli służą wietrzeniu pomieszczeń)
Ogrzewanie
W pomieszczeniach pracy musisz zapewnić temperaturę odpowiednią do rodzaju wykonywanej pracy nie niższą niż:
- 18 °C – jeśli są to pomieszczenia pracy, w których jest wykonywana lekka praca fizyczna lub są to pomieszczenia biurowe
- 14 °C – w pozostałych przypadkach
Klimatyzacja lub wentylacja nie może powodować przeciągów, wyziębienia lub przegrzewania pomieszczeń pracy. Strumień powietrza z urządzeń wentylacji nie powinien być skierowany bezpośrednio na stanowisko pracy. Maksymalna temperatura nawiewanego powietrza nie powinna przekraczać:
- 45 °C
- 70 °C przy wysokości pomieszczeń nie mniejszej niż 3,5 m
Ocena ryzyka zagrożeń
Jeżeli w twoim zakładzie znajdują się stanowiska pracy narażone na działanie czynników szkodliwych (pyły, substancje chemiczne, niebezpieczne, biologiczne, rakotwórcze), to musisz ocenić ryzyko, które występuje przy wykonywaniu tych prac. Czyli musisz określić wyposażenie takich stanowisk, stosowane substancje i organizację pracy (zmienność, czas). Musisz prowadzić dokumentację z takiej oceny. O tym, jak ją przeprowadzić, przeczytasz na stronach PIP.
Obsługa maszyn i urządzeń
Każda maszyna musi mieć widoczny i oznakowany wyłącznik, którym całkowicie i bezpiecznie się ją zatrzyma. Podobnie jest z przyłączem do prądu. Też powinno być widoczne i oznakowane.
Elementy ruchome i inne części maszyn, które w razie zetknięcia się z nimi stwarzają zagrożenie (w tym pasy, koła zębate, łańcuchy) osłoń lub zaopatrz w inne urządzenia ochronne. Urządzenia te powinny być tak skonstruowane, aby ich:
- zdjęcie, otwarcie lub wyłączenie powodowało natychmiastowe zatrzymanie maszyny
- ponowne założenie, zamknięcie lub włączenie nie uruchamiało automatycznie maszyny
Maszyny i narzędzia muszą być sprawne technicznie i czyste w takim stopniu, by zapewnić użytkowanie ich bez szkody dla zdrowia pracowników. Mogą one być stosowane tylko w czynnościach i w tych warunkach, do których są przeznaczone.
Maszyn, które są w ruchu nie wolno:
- pozostawiać bez obsługi lub nadzoru
- naprawiać, czyścić
Pracownicy zatrudnieni przy obsłudze takich maszyn nie mogą pracować w odzieży z luźnymi (zwisającymi) częściami, jak np. luźno zakończone rękawy, krawaty, szaliki, poły, oraz bez nakryć głowy okrywających włosy.
Maszyny, które zostały uszkodzone w czasie pracy, trzeba natychmiast zatrzymać i wyłączyć z prądu. Nie wolno ich naprawiać, kiedy są włączone.
Transport i magazynowanie
Jako pracodawca musisz zapewnić takie rozwiązania techniczne, aby wyeliminować potrzebę ręcznego przenoszenia ciężarów (np. wykorzystać wózki widłowe, wózki ręczne do palet). Jeśli nie uda się tego zrobić, musisz pamiętać, że nie można ręcznie przewozić ciężarów o masie, które przekraczają ustalone normy. Dotyczy to również masy ładunków przewożonych środkami transportowymi. Mogą one być przewożone w ilości przewidzianej dla danego środka (czyli np. samochodu dostawczego czy ciężarowego). Jednocześnie do obsługi tych środków możesz zatrudniać tylko osoby o odpowiednich uprawnieniach (np. zaświadczenie ADR do kierowania pojazdami przewożącymi towary niebezpieczne).
Materiały i inne przedmioty magazynuj w pomieszczeniach i miejscach do tego przeznaczonych. Przy składowaniu materiałów musisz:
- określić dla każdego rodzaju składowanego materiału miejsce, sposób i dopuszczalną wysokość składowania
- zapewnić, aby masa składowanego ładunku nie przekraczała dopuszczalnego obciążenia regałów, podestów, palet, kontenerów itp.
Szerokość odstępów między regałami musi być odpowiednia do stosowanych środków transportowych. Powinna też umożliwiać bezpieczne operowanie tymi środkami i ładunkami.
Przy składowaniu:
- materiałów sypkich – należy określić powierzchnię składową hałdy lub zwału, wytrzymałość zapór odpowiednią do parcia składowanego materiału
- materiałów pylących – trzeba zapewnić szczelne ogrodzenie co najmniej do wysokości 0,5 m ponad wysokość składowanego materiału
- materiałów skłonnych do samozapalenia się – należy zabezpieczyć je przed samozapłonem, a w szczególności stosować kominy wentylacyjne oraz przesypywać lub często przerzucać hałdy i zwały
Nie można składować materiałów bezpośrednio pod elektroenergetycznymi liniami napowietrznymi w odległości nie mniejszej niż:
- 2 m – dla linii niskiego napięcia
- 5-15 m – od linii wysokiego napięcia