Ograniczenia w eksporcie i imporcie

Kiedy handel zagraniczny podlega ograniczeniom

Są różne rodzaje ograniczeń w handlu zagranicznym:

1. Ograniczenie ilościowe – można przywieźć lub wywieźć ograniczoną ilość danego towaru. Może też być całkowicie zakazany.
2. Ograniczenia wynikające z ochrony praw własności intelektualnej – dotyczą między innymi towarów podrabianych (nielegalnie wykorzystujących zastrzeżone znaki towarowe, na przykład odzieży sportowej znanych marek) albo naruszających prawa autorskie, na przykład pirackiego oprogramowania na fizycznych nośnikach. Próba importu czy eksportu takich towarów może się skończyć zatrzymaniem ich na granicy oraz ściganiem za przestępstwo naruszenia praw własności intelektualnej.
3. Konieczność uzyskania zezwolenia – eksport i import niektórych towarów o szczególnym znaczeniu dla życia, zdrowia, bezpieczeństwa publicznego czy ochrony środowiska naturalnego jest zależny od uzyskania pozwolenia.

Ważne! Limity obowiązujące w handlu zagranicznym często się zmieniają. Jeśli chcesz wiedzieć, jakie są aktualnie, śledź informacje na stronach internetowych Ministerstwa Finansów oraz Ministerstwa Rozwoju i Technologii.

Przeczytaj więcej o prawach własności intelektualnej.

Unijne ograniczenia wywozowe i przywozowe

Zarówno kraje członkowskiej Unii Europejskiej, jak i inne państwa chronią własne rynki przed nadmiernym napływem towarów z zagranicy, prowadząc aktywną politykę handlową. Przybiera ona formę rozmaitych ograniczeń importowanych towarów. Ograniczenia te dzielą się na taryfowe i pozataryfowe.

Ograniczenia taryfowe to dodatkowe cła i tak zwane kontyngenty taryfowe (ograniczenie ilości towaru, która może być przywieziona po preferencyjnych stawkach celnych). W Unii Europejskiej bywają stosowane dodatkowe cła, gdy państwo spoza Unii sztucznie obniża ceny (ceny dumpingowe) albo nadmiernie finansuje określone towary, przez co staje się nieuczciwą konkurencją dla przedsiębiorców unijnych.

Ograniczenia pozataryfowe to na przykład ograniczenia ilościowe, podatki od importu, nadzór importu, opłaty wyrównawcze, normy techniczne, wymagania sanitarne i weterynaryjne, które towar musi spełnić, aby zostać wprowadzony na dany rynek.

Obecnie Unia Europejska stosuje bardzo wiele środków ochronnych i pozataryfowych na określone towary pochodzące z różnych państw. Na przykład na wyroby stalowe i aluminiowe z Chin czy paliwa typu biodiesel z USA.

Listę takich środków, stale aktualizowaną, znajdziesz na stronie internetowej Komisji Europejskiej.

Sprawdź, czy na konkretny towar obowiązują środki ochronne, w wyszukiwarce TARIC. Aby z niej skorzystać, musisz podać kod towaru według Nomenklatury Scalonej i nazwę państwa pochodzenia importowanego towaru.

Broń i produkty podwójnego zastosowania

Uzbrojenie i sprzęt wojskowy podlega – ze względów bezpieczeństwa – bardzo ścisłym ograniczeniom obrotu. Dotyczy to zarówno handlu krajowego i wewnątrzunijnego, jak i handlu z państwami spoza Unii Europejskiej. W obrocie międzynarodowym takie towary nazywa się towarami o znaczeniu strategicznym.

Inne towary strategiczne poza bronią to tak zwane produkty podwójnego zastosowania. Są to takie towary – włącznie z oprogramowaniem i technologią – które mogą być stosowane w celach i cywilnych, i wojskowych. Na przykład – użyteczne przy wytwarzaniu broni, także jądrowej. Należą do nich między innymi komputery z protokołami szyfrowania.

Szczegółowy wykaz takich towarów znajdziesz w załączniku nr 1 do unijnego rozporządzenia ustanawiającego wspólnotowy system kontroli wywozu, transferu, pośrednictwa i tranzytu w odniesieniu do produktów podwójnego zastosowania.

Na obrót uzbrojeniem i sprzętem wojskowym oraz na wywóz produktów podwójnego zastosowania są wymagane zezwolenia. Istnieją trzy rodzaje takich zezwoleń:

1. Zezwolenia indywidualne i zezwolenia globalne, wydawane na wniosek przedsiębiorcy przez ministra właściwego do spraw gospodarki.
2. Krajowe zezwolenia generalne wydawane w formie rozporządzenia ministra właściwego do spraw gospodarki. Przedsiębiorca może z nich korzystać, jeśli spełnia wymagania określone w:

• ustawie o obrocie z zagranicą towarami technologiami i usługami o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa, a także dla utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa
• rozporządzeniu ustanawiającym wspólnotowy system kontroli wywozu, transferu, pośrednictwa i tranzytu w odniesieniu do produktów podwójnego zastosowania.

1. Unijne zezwolenia generalne wydawane w formie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady dla podmiotów spełniających warunki określone w ww. rozporządzeniu).

Zezwolenie na przywóz do Polski produktów podwójnego zastosowania z Unii Europejskiej i spoza niej nie jest wymagane. Jednak zamiar przywozu tych produktów, które są wykorzystywane w telekomunikacji lub do ochrony informacji, należy zgłaszać Szefowi Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Chodzi tu o towary wymienione w części 1 „Telekomunikacja” poz. 5A001a lub 5A001b4 lub w części 2 „Ochrona informacji” kategorii 5 załącznika nr I do unijnego rozporządzenia nr 428/2009 dotyczącego kontroli obrotu towarami podwójnego zastosowania.

Takie zgłoszenie trzeba przedstawiać organom celnym dla celów odprawy tych towarów. Należy również prowadzić ewidencję takich towarów.

Pamiętaj! Odprawy celne towarów o znaczeniu strategicznym mogą się odbywać tylko w wyznaczonych urzędach celno-skarbowych. Ich wykaz określa specjalne rozporządzenie Ministra Finansów.

Przeczytaj, jak uzyskać:

• zezwolenie na eksport towarów o znaczeniu strategicznym
• zezwolenie na transfer wewnątrzunijny towarów o znaczeniu strategicznym
• certyfikat importowy dla towarów o znaczeniu strategicznym
• certyfikat importowy lub poświadczenie oświadczenia końcowego użytkownika dotyczący przywozu broni palnej, części i istotnych komponentów lub amunicji spoza obszaru celnego Unii Europejskiej.

Paliwa ciekłe

Jeśli chcesz importować lub eksportować paliwa ciekłe, powinieneś uzyskać koncesję na obrót takimi towarami. Koncesje wydawane przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki mogą dotyczyć zarówno obrotu krajowego, jak i zagranicznego – wewnątrzunijnego i pozaunijnego.

Bez koncesji można handlować jedynie stosunkowo niewielkimi ilościami paliw lub energii elektrycznej.

Obowiązek uzyskania koncesji dotyczy obrotu następującymi paliwami:

• półprodukty rafineryjne
• gaz płynny LPG
• benzyny ciężkie
• benzyny silnikowe
• benzyny lotnicze
• paliwa typu benzynowego do silników odrzutowych
• paliwa typu nafty do silników odrzutowych
• oleje napędowe
• lekkie oleje opałowe
• ciężkie oleje opałowe
• biopaliwa ciekłe.

Aby uzyskać koncesję, musisz spełnić szereg warunków, w tym:

• posiadać odpowiednią infrastrukturę techniczną
• zatrudniać osoby o właściwych kwalifikacjach
• być zarejestrowanym podatnikiem VAT
• nie mieć zaległości podatkowych.

W przypadku koncesji na obrót paliwami ciekłymi z zagranicą jednym z warunków jest złożenie zabezpieczenia majątkowego na kwotę 10 mln zł. Może ono mieć formę między innymi: gwarancji bankowej czy ubezpieczeniowej, zastawu na prawach z papierów wartościowych Skarbu Państwa.

Przeczytaj, jak uzyskać koncesję na obrót paliwami ciekłymi (OPC).

Więcej informacji o warunkach uzyskania koncesji znajdziesz na stronie Urzędu Regulacji Energetyki.

Produkty lecznicze

Aby importować produkty lecznicze, powinieneś mieć zezwolenie Głównego Inspektora Farmaceutycznego. Ubiegając się o takie zezwolenie, należy spełnić między innymi poniższe warunki:

• dysponować odpowiednimi pomieszczeniami oraz urządzeniami technicznymi i kontrolnymi, niezbędnymi do wytwarzania lub importu, kontroli i przechowywania produktów leczniczych wymienionych we wniosku
• zatrudniać osobę wykwalifikowaną według prawa farmaceutycznego, spełniającą określone kryteria (w tym znajomość języka polskiego) i będącą absolwentem studiów w zakresie: analityki medycznej, biologii, biotechnologii, chemii, farmacji, medycyny lub weterynarii. Taka osoba powinna mieć co najmniej dwuletni staż pracy u posiadacza zezwolenia na wytwarzanie lub import produktów leczniczych. Jej doświadczenie z okresu stażu musi obejmować: analizę jakościową i ilościową produktów leczniczych i substancji czynnych oraz badania i czynności kontrolne niezbędne do oceny jakości produktów leczniczych i warunków wytwarzania.

Składając wniosek o zezwolenie, musisz uiścić opłatę. Według aktualnie obowiązujących stawek wynosi ona 2300 zł za zezwolenie na import produktu leczniczego. Jednak jeśli ubiegasz się równocześnie o wytwarzanie produktów leczniczych, opłata wynosi od 5600 zł do 7800 zł – zależy, czy jest to produkt leczniczy sterylny, niesterylny, czy oba.

Przeczytaj, jak uzyskać zezwolenie na wytwarzanie lub import produktu leczniczego.

Dodatkowe informacje na temat wniosków w sprawie wydania zezwolenia na wytwarzanie lub import produktu leczniczego znajdziesz na stronie Głównego Inspektoratu Farmaceutycznego.

Środki ochrony roślin

Działalność gospodarcza w zakresie obrotu – w tym importu i eksportu – środkami ochrony roślin jest działalnością regulowaną.

Wymagany jest wpis do specjalnego rejestru przedsiębiorców wykonujących tę działalność. Jeśli chcesz się tym zajmować, powinieneś złożyć stosowny wniosek do Inspektora Ochrony Roślin i Nasiennictwa w województwie, w którym twoja firma ma siedzibę.

Przeczytaj, jak uzyskać wpis do rejestru firm wprowadzających lub konfekcjonujących środki ochrony roślin.

Więcej informacji o tej procedurze znajdziesz na stronie Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa.

Można importować i eksportować tylko te środki ochrony roślin, które zostały umieszczone przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi (MRiRW) w specjalnym Rejestrze. Dodatkowym warunkiem jest przywóz tych produktów w szczelnie zamkniętych opakowaniach, nieuszkodzonych i zaopatrzonych w etykietę w języku polskim, zatwierdzoną przez MRiRW.

Nie musisz mieć zezwolenia, jeśli chcesz przemieszczać lub składować w Polsce środki ochrony roślin przeznaczone do stosowania w innym państwie.

Jeśli przywozisz do Polski środki ochrony roślin, to żeby je składować lub przemieszczać, musisz poinformować o tym wojewódzkiego inspektora ochrony roślin i nasiennictwa (właściwego ze względu na miejsce wprowadzenia tych środków) 7 dni wcześniej. Inspektor przekaże tę informację Krajowej Administracji Skarbowej.

Jeśli planujesz obrót środkami ochrony roślin nieumieszczonymi w Rejestrze, możesz wnioskować o umieszczenie ich tam.

Informacje o procedurze wnioskowania, dokumentach, które trzeba złożyć, i opłatach znajdziesz na stronie MRiRW.

Odpady

Obrót odpadami, w tym eksport, import i tranzyt, a także przemieszczanie między krajami Unii Europejskiej podlegają ścisłym ograniczeniom.

Taki obrót wymaga zezwolenia Głównego Inspektora Ochrony Środowiska (GIOŚ). Jeśli uzyskasz takie zezwolenie, możesz wwozić i wywozić odpady tylko przez wyznaczone przejścia graniczne.

Ważne! Od 2018 roku obowiązuje całkowity zakaz przywozu do Polski wszystkich rodzajów odpadów przeznaczonych do unieszkodliwiania oraz odpadów komunalnych i odpadów powstających z przetwarzania odpadów komunalnych. Wyjątkiem są odpady zebrane selektywnie i przeznaczone do recyklingu.

Główny Inspektor Ochrony Środowiska może:

• cofnąć zezwolenie na przemieszczanie odpadów
• wnieść sprzeciw wobec planowanego międzynarodowego przemieszczania odpadów.

Cofnięcie zezwolenia następuje, kiedy zostaną naruszone warunki jego wydania. Może chodzić o skład odpadów – niezgodny ze złożeniem – lub niepoddanie odpadów odzyskowi lub unieszkodliwieniu. Z podobnych przyczyn GIOŚ wnosi sprzeciw wobec międzynarodowego przemieszczania odpadów.

Szczegółowe informacje na temat międzynarodowego przemieszczania odpadów podaje na swojej stronie internetowej Główny Inspektorat Ochrony Środowiska.

Przeczytaj, jak uzyskać zezwolenie na wywóz odpadów z terytorium Polski za granicę.

Dzika fauna i flora według konwencji CITES

Wiele gatunków roślin i zwierząt jest zagrożonych wyginięciem. Dlatego w Konwencji Waszyngtońskiej (CITES) ograniczono ich pozyskiwanie i handel nimi lub pochodzącymi z nich wyrobami.

Przewóz przez granicę okazów objętych CITES bez wcześniejszego przedstawienia stosownych zezwoleń do odprawy jest przestępstwem, za które grozi kara pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat. Ograniczenia te dotyczą zarówno importu, jak i eksportu.

Konwencją są objęte nie tylko żywe rośliny i zwierzęta, lecz także:

• wypchane zwierzęta i trofea myśliwskie
• wyroby z kości, rogów, zębów zwierząt (w tym kość słoniowa)
• naszyjniki, pierścionki i inne wyroby, które zawierają części roślin i zwierząt chronionych
• torebki, buty, portfele, paski do spodni wykonane ze skór węży, krokodyli, waranów itp.
• lekarstwa zawierające sproszkowane fragmenty zwierząt lub roślin (tzw. medycyna orientalna).

Zanim zdecydujesz się przywieźć do Polski spoza Unii Europejskiej roślinę, zwierzę albo produkt, który został z nich wykonany – upewnij się, czy możesz to zrobić i ewentualnie uzyskaj odpowiednie zezwolenie z Ministerstwa Klimatu i Środowiska. Jest ono wymagane przy zgłaszaniu okazów do odprawy celnej.

Lista zwierząt i roślin z konwencji CITES jest obszerna i zawiera około 30 tys. gatunków, często definiowanych określeniami łacińskimi. Ulega ona ciągłym zmianom. Dlatego zawczasu warto skonsultować jej treść z Wydziałem do spraw Konwencji Departamentu Ochrony Przyrody Ministerstwa Klimatu i Środowiska. W tym celu:

• zadzwoń pod numer: +48 22 369 24 07 albo +48 22 369 22 59
• napisz e-mail na adres: cites-ma@mos.gov.pl.

Informacji udzielają też koordynatorzy ds. CITES w poszczególnych Izbach Administracji Skarbowej.

Zezwoleń nie wymagają tylko niektóre okazy w ramach określonych limitów, przywożone w bagażu podróżnego. Wykaz tych okazów, a także opis procedury uzyskiwania zezwolenia na ich przywóz znajdziesz na stronie internetowej Ministerstwa Klimatu i Środowiska.

Ważne informacje o stosowaniu konwencji CITES przez organy celne zawiera też strona internetowa Ministerstwa Finansów.

Komórki, tkanki i narządy

Konwencje chroniące prawa człowieka zabraniają handlu ludźmi. Niemniej jednak towarem mogą być ludzkie tkanki, komórki i narządy pobierane i przeszczepiane w celu ratowania życia i zdrowia.

Przywozem lub wywozem takich towarów zajmują się:

• banki tkanek i komórek
• podmioty lecznicze pobierające lub przeszczepiające komórki, tkanki lub narządy.

Jeśli prowadzisz jedną z takich placówek i zamierzasz sprowadzać z zagranicy narządy dla polskich biorców, musisz najpierw uzyskać zgodę właściwej instytucji. Musisz zwrócić się z wnioskiem do:

• Krajowego Centrum Bankowania Tkanek i Komórek – jeżeli prowadzisz bank tkanek i komórek, a zamierzasz przywozić lub wywozić:

  • komórki lub tkanki pobrane ze zwłok ludzkich
  • regenerujące się komórki lub tkanki – niewymienione powyżej oraz inne niż szpik, komórki krwiotwórcze krwi obwodowej i krwi pępowinowej

• Centrum Organizacyjno-Koordynacyjnego do Spraw Transplantacji ”Poltransplant” – jeżeli prowadzisz podmiot leczniczy wykonujący pobranie, przeszczepienie lub zastosowanie u ludzi tkanek i narządów, a zamierzasz przywieźć lub wywieźć:

  • szpik, komórki krwiotwórcze krwi obwodowej i krwi pępowinowej
  • narządy ze zwłok ludzkich.

Przeczytaj, jak uzyskać zgodę na wywóz i przywóz komórek, tkanek i narządów z i na terytorium Polski.