Rozwiązania podatkowe wspierające pomoc obywatelom Ukrainy

Zerowy VAT na cele związane z pomocą

Od 5 marca 2022 roku dla dostaw towarów i świadczenia usług na cele związane z pomocą ofiarom skutków działań wojennych na terytorium Ukrainy obowiązuje obniżona – zerowa stawka podatku VAT.

Kiedy można stosować stawkę VAT 0%

Obniżoną stawkę podatku można stosować wyłącznie do dostaw towarów lub świadczenia usług dokonywanych na rzecz:

• Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych
• podmiotów leczniczych
• jednostek samorządu terytorialnego.

Podmiotami leczniczymi są:

• przedsiębiorcy w rozumieniu przepisów Ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców
• samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej
• jednostki budżetowe, w tym państwowe jednostki budżetowe tworzone i nadzorowane przez Ministra Obrony Narodowej, ministra właściwego do spraw wewnętrznych, Ministra Sprawiedliwości lub Szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, posiadające w strukturze organizacyjnej ambulatorium, ambulatorium z izbą chorych lub lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, pielęgniarkę podstawowej opieki zdrowotnej lub położną podstawowej opieki zdrowotnej w rozumieniu przepisów Ustawy z dnia 27 października 2017 r. o podstawowej opiece zdrowotnej
• instytuty badawcze, o których mowa w art. 3 Ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o instytutach badawczych
• fundacje i stowarzyszenia, których celem statutowym jest wykonywanie zadań w zakresie ochrony zdrowia i których statut dopuszcza prowadzenie działalności leczniczej, oraz posiadające osobowość prawną jednostki organizacyjne tych stowarzyszeń, osoby prawne i jednostki organizacyjne działające na podstawie przepisów o stosunku Państwa do Kościoła katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, o stosunku Państwa do innych Kościołów i związków wyznaniowych oraz o gwarancjach wolności sumienia i wyznania
• jednostki wojskowe

w zakresie, w jakim wykonują działalność leczniczą.

Jakie są warunki stosowania stawki VAT 0%

Warunkiem zastosowania stawki 0% jest zawarcie pisemnej umowy pomiędzy podatnikiem i podmiotem, na rzecz którego są przekazywane towary lub świadczone usługi.

Z tej umowy musi wynikać, że dostarczane towary lub świadczone usługi będą wykorzystane na cele związane z pomocą ofiarom skutków działań wojennych na terytorium Ukrainy.

W przypadku dostaw i świadczeń dokonanych przed wejściem w życie rozporządzenia warunek zawarcia pisemnej umowy pomiędzy podatnikiem i podmiotem obdarowanym będzie spełniony, jeżeli obie strony potwierdzą na piśmie dokonanie dostawy towarów lub wykonanie usługi.

Jakie darowizny obejmuje stawka VAT 0%

Stawka podatku VAT wynosząca 0% może być stosowana do:

• wszelkich darowizn towarów związanych z działalnością gospodarczą, od których przysługiwało przedsiębiorcy prawo do odliczenia naliczonego podatku VAT, przekazywanych wskazanym instytucjom na cele pomocy ofiarom wojny na terytorium Ukrainy
• świadczenia usług polegających na użyciu towarów stanowiących część przedsiębiorstwa oraz wszelkie inne nieodpłatne świadczenia na rzecz wskazanych instytucji na cele pomocy ofiarom wojny na terytorium Ukrainy, od których przysługiwało przedsiębiorcy prawo do odliczenia naliczonego podatku VAT.

W jakim okresie obowiązuje stawka VAT 0%

Stawka VAT 0% obowiązuje do 31 grudnia 2023 roku.

Obniżona stawka podatku może być zastosowana również do dostaw towarów lub świadczenia usług dokonanych od 24 lutego 2022 roku do 4 marca 2022 roku.

Darowizny na rzecz ofiar wojny

Od 24 lutego 2022 roku do 31 grudnia 2023 roku:

• koszty wytworzenia lub cena nabycia rzeczy oraz
• koszty z tytułu nieodpłatnego świadczenia

przekazane jako darowizny na cele związane z przeciwdziałaniem skutkom działań wojennych na terytorium Ukrainy są dla przedsiębiorcy kosztem uzyskania przychodu.

Darowizny – żeby stanowiły koszt uzyskania przychodu – muszą zostać przekazane:

• organizacjom pożytku publicznego, o których mowa w art. 3 ust. 2 i 3 Ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, lub równoważnym organizacjom działających zgodnie z ukraińskimi przepisami o działalności pożytku publicznego
• jednostkom samorządu terytorialnego
• wojewodom
• Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych
• podmiotom wykonującym na terytorium Polski lub na terytorium Ukrainy działalność leczniczą lub działalność z zakresu ratownictwa medycznego.

Organizacjami pozarządowymi są osoby prawne lub jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, w tym fundacje i stowarzyszenia:

• które nie są jednostkami sektora finansów publicznych lub przedsiębiorstwami, instytutami badawczymi, bankami i spółkami prawa handlowego będącymi państwowymi lub samorządowymi osobami prawnymi
• które nie działają w celu osiągnięcia zysku.

Działalność pożytku publicznego może być prowadzona także przez:

• osoby prawne i jednostki organizacyjne działające na podstawie przepisów o stosunku Państwa do Kościoła katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, o stosunku Państwa do innych Kościołów i związków wyznaniowych oraz o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, jeżeli ich cele statutowe obejmują prowadzenie działalności pożytku publicznego
• stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego
• spółdzielnie socjalne
• spółki akcyjne i spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz kluby sportowe będące spółkami działającymi na podstawie przepisów Ustawy z dnia 25 czerwca 2010 r. o sporcie, które nie działają w celu osiągnięcia zysku, przeznaczają całość dochodu na realizację celów statutowych oraz nie przeznaczają zysku do podziału między swoich udziałowców, akcjonariuszy i pracowników.

Ważne! Podatnicy podatku dochodowego od osób fizycznych, w tym podatku zryczałtowanego mogą odliczyć od dochodu (przychodu) darowizny na rzecz przeciwdziałania skutkom działań wojennych na terytorium Ukrainy również w przypadku, gdy koszty wytworzenia lub cena nabycia tych rzeczy lub praw majątkowych zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów.

Preferencja ta dotyczy darowizn dokonanych w okresie od 24 lutego 2022 r. do 31 grudnia 2023 roku.

Darowizny przekazane przez spółkę opodatkowaną estońskim CIT

W okresie od 24 lutego 2022 roku do 31 grudnia 2023 roku ryczałt od dochodów spółek, czyli estoński CIT nie będzie pobierany z tytułu wydatków niezwiązanych z działalnością gospodarczą, w wysokości kosztów wytworzenia lub ceny nabycia przekazanych rzeczy lub praw, albo kosztów nieodpłatnego świadczenia, na cele związane z przeciwdziałaniem skutkom działań wojennych na terytorium Ukrainy, przekazanych albo wyświadczonych na rzecz:

• organizacji pożytku publicznego, o których mowa w art. 3 ust. 2 i 3 Ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, lub równoważnym organizacjom działających zgodnie z ukraińskimi przepisami o działalności pożytku publicznego
• jednostek samorządu terytorialnego
• wojewodów
• Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych
• podmiotów wykonujących na terytorium Polski lub na terytorium Ukrainy działalność leczniczą lub działalność z zakresu ratownictwa medycznego.

Darowizny otrzymane przez organizacje pomagające ofiarom wojny

Przychodów w rozumieniu ustawy o PIT i ustawy o CIT nie stanowią darowizny oraz nieodpłatne świadczenia na cele związane z przeciwdziałaniem skutkom stanu wojennego w Ukrainie, otrzymane od 24 lutego 2022 roku do 31 grudnia 2023 roku przez:

• organizacje pożytku publicznego, o których mowa w art. 3 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie oraz organizacje równoważne, działające zgodnie z ukraińskimi przepisami o działalności pożytku publicznego
• jednostki samorządu terytorialnego
• wojewodów
• Rządową Agencję Rezerw Strategicznych
• podmioty wykonujące na terytorium Polski lub na terytorium Ukrainy działalność leczniczą lub działalność z zakresu ratownictwa medycznego.

Pomoc humanitarna otrzymana przez ofiary wojny

Wszelkie świadczenia otrzymane przez obywateli Ukrainy, którzy przybyli na terytorium Polski od 24 lutego 2022 roku w wyniku działań wojennych w Ukrainie, są zwolnione z PIT do 31 grudnia 2023 roku.

Zwolnienie obejmuje wszystkie świadczenia otrzymane od osób indywidualnych, organizacji pozarządowych czy od administracji państwowej w ramach pomocy humanitarnej, niezależnie od ich rodzaju i wartości.

Mogą to być pieniądze, rzeczy, nieodpłatne świadczenia przekazane lub udostępnione ofiarom wojny, takie jak:

• udostępnienie lokalu mieszkalnego
• zapewnienie żywności
• sfinansowanie leczenia
• opłacenie nauki czy kursów pozwalających na zmianę kwalifikacji zawodowych.

Gdyby nie zwolnienie z PIT, obywatele Ukrainy, którzy przybyli do Polski po 24 lutego 2022 roku musieliby opodatkować takie dochody w Polsce, nawet jeśli mieszkaliby w Polsce krócej niż pół roku i nie byli polskimi rezydentami podatkowymi.

Zwolnienie z PIT pieniędzy z tytułu zakwaterowania i wyżywienia obywateli Ukrainy

Każdy podmiot – w szczególności osoby fizyczne prowadzące gospodarstwo domowe – który zapewni zakwaterowanie i wyżywienie obywatelom Ukrainy przybywającym bezpośrednio z terytorium Ukrainy z powodu działań wojennych, może otrzymać świadczenie pieniężne w kwocie 40 zł za każdy dzień udzielonego wsparcia.

Jeżeli chcesz otrzymać świadczenie, musisz złożyć wniosek w jednostce organizacyjnej gminy lub gminnej osobie prawnej. Świadczenie jest wypłacane z dołu, za okres faktycznego zapewniania zakwaterowania i wyżywienia.

Pamiętaj, że gmina może uzależnić przyznanie lub wypłatę świadczenia od weryfikacji warunków zakwaterowania i wyżywienia.

Maksymalny okres, za który przysługuje świadczenie, to 120 dni.

Pamiętaj! Gmina może przedłużyć okres wypłaty świadczenia na okres dłuższy niż 120 dni w przypadku zapewnienia zakwaterowania i wyżywienia obywatelowi Ukrainy, który:

• posiada orzeczenie o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności lub orzeczenie, o którym mowa w art. 5 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych
• posiada dokument potwierdzający I lub II stopień niepełnosprawności wydany w ramach ukraińskiego systemu orzekania o niepełnosprawności
• ukończył 60 rok życia (kobiety) albo 65 rok życia (mężczyźni)
• jest kobietą w ciąży lub osobą wychowującą dziecko do 12 miesiąca życia
• samotnie sprawuje na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej opiekę nad trojgiem i więcej dzieci
• jest małoletnim obywatelem Ukrainy, który przybył na terytorium Polski bez opieki osoby sprawującej faktyczną pieczę nad nim, lub małoletnim obywatelem Ukrainy, który przed przybyciem do Polski był umieszczony w pieczy zastępczej na terytorium Ukrainy.

Świadczenie jest zwolnione z podatku PIT lub CIT. Osoba lub podmiot, które otrzymują świadczenie, nie muszą ani wykazywać tego dochodu w zeznaniu rocznym, ani płacić podatku z tego tytułu.

Darowizny na rzecz organizacji pożytku publicznego

Osoby i firmy, które przekazują obywatelom Ukrainy zarówno pieniądze, jak i dary rzeczowe za pośrednictwem organizacji pozarządowych, mogą zmniejszyć swój podatek, odliczając darowizny w rocznym zeznaniu PIT lub CIT.

Dotyczy to darowizn przekazywanych na działalność pożytku publicznego, prowadzoną przez organizacje pozarządowe (NGO) działające na terenie Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego .

Wartość darowizny odlicza się od podstawy opodatkowania, czyli od kwoty dochodu.

W przypadku osób fizycznych (PIT) odliczenie może wynieść maksymalnie do 6% dochodu. W przypadku firm (CIT) – do 10% dochodu.

Żeby skorzystać z tej preferencji, trzeba udokumentować fakt przekazania darowizny. W przypadku darowizny pieniężnej – dowodem wpłaty na rachunek bankowy. A w przypadku darowizny rzeczowej – dokumentem wskazującym dane darczyńcy i wartość darowizny wraz z oświadczeniem obdarowanego o jej przyjęciu.

Z tej możliwości mogą skorzystać podatnicy, którzy składają

• PIT-36 (formularz służący rozliczeniu przychodów opodatkowanych według skali podatkowej)
• PIT-37 (formularz służący rozliczeniu przez osoby fizyczne przychodów opodatkowanych według skali podatkowej)
• PIT-28 (formularz przeznaczony dla podatników, którzy wybrali opodatkowanie w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych)
• CIT-8 (zeznanie o wysokości osiągniętego dochodu/poniesionej straty przez podatnika podatku dochodowego od osób prawnych)
• CIT-8AB (zeznanie o wysokości osiągniętego dochodu/poniesionej straty przez podatkową grupę kapitałową).

Pamiętaj! Obywatel Ukrainy obdarowany przez organizację pozarządową nie musi płacić PIT.